Rob Tieben op een Wiggle Bench. Foto | Bart van Overbeeke

Tieners onbewust in beweging krijgen

Hoe lok je sociaal en fysiek spel uit bij tieners? Voor veel schooldirecteuren en gemeentebestuurders een belangrijke vraag, waarop ID-promovendus Rob Tieben volgend jaar een antwoord hoopt te kunnen geven. Hij weet dan hoe je een interactief systeem ontwerpt waar je twaalf- tot achttienjarigen mee laat bewegen. Grootste uitdaging: hoe houd je het levend?

Tiebens promotie is onderdeel van het Play Fit-project, het vierjarig programma waarin hogescholen, universiteiten en het bedrijfsleven samenwerken om tieners meer te laten bewegen door gamen. “Ons streven is kinderen dertig maal per dag een minuut minder te laten zitten”, zegt Tieben.

Tieners zitten veel; tijdens de lessen en na school achter de computer of voor de tv. Niemand kan het hierdoor veroorzaakte obesitasprobleem in zijn eentje oplossen, maar de inzichten die Play Fit met onderzoek opdoet, helpen wel. Tieben heeft twee van de vier installaties onder zijn hoede: de Wiggle Bench en de Walk of Fame. Deze twee testobjecten komen voort uit meer dan twintig prototypes.

De eerste twee jaren van zijn promotie heeft Tieben besteed aan exploreren, iets wat hij de leerlingen ook graag laat doen. Samen met collega’s en studenten gingen ze bezig in een zwembad, ontwierpen ze kleding en bouwden ze onder andere een pasfotohokje en een bankje. “In het zwembad stimuleerden we de tieners om bommetjes te maken. Deze werden gefilmd en kort geprojecteerd op een scherm. De kleding nodigde uit tot bewegen doordat er bij de gewrichten plooien waren gestikt waar witte stof uitpiepte bij buigen en dat was erg leuk onder blacklight. Het pasfotohokje werkte met lachspiegeleffect. Als leerlingen een bepaalde code kraakten werd er een foto gemaakt. Dat was lachen voor andere leerlingen. Je zag dat ze met groepjes rond dat hokje hingen.”

Tieben herinnert zich zijn eerste wow-moment. “Leerlingen zagen zichzelf in een spiegel met een bepaald effect en dat werd op een muur geprojecteerd. Een jongetje droeg een T-shirt met een tekst erop en kreeg een idee. De keer erop kwam hij terug met een papiertje met ‘Het is pauze’. Daarna zette hij de tekst ‘Mohammed is verliefd op Sandra’ voor de camera. En toen ging iedereen los met papiertjes. Zo leuk dat ze op hun eigen manier een spel gingen maken.” Minder leuk was dat in dezelfde pauze Tieben zijn eerste baal-moment kreeg. “Toen de bovenbouw erbij kwam dachten zij leuk te zijn met obscene gebaren. Middelvingers en seksuele bewegingen. Dat toont de complexiteit. Hoe zorg je dat het niet uit de hand loopt? Geen regels; dat geeft kracht, maar ook risico. Net als bij de camera onder water in dat zwembad. Je kon er dansen, maar er was ook een jongen die zijn zwembroek naar beneden trok, terwijl Hart van Nederland ernaast stond te filmen.”

Zo is bij alle Play Fit-projecten zelfexpressie en sociale interactie heel belangrijk. “Ze kunnen zich lekker stoer tonen.” Tieben heeft ook te maken met pubers die zich niet willen laten zien. “Dat lost zich heel mooi op. Je zag bij dat pasfotohokje dat het heel druk was in de pauze, de haantjes voorop. Maar ’s ochtends vóór de lessen kwamen de stillere kinderen er in hun eentje naartoe.”

Industrial Design noemt dit ‘Open ended play’. Heel veel verschillende kinderen moeten er op een eigen manier mee omgaan. “We stellen geen regels. Kinderen ontdekken ze zelf en vertellen elkaar. Het is een bewust ontwerp: complex, niet teveel minuten achter elkaar leuk, want het moet een maand lang elke dag leuk zijn. Daarom verandert er ook elke dag iets.”

Zo gaat het ook met Tiebens Walk of Fame, een installatie in een schoolgang. Leerlingen lopen langs camera’s, hun lijven worden in drie delen geknipt en vermengd met andere lijven geprojecteerd op de muur. En hopelijk bij de Wiggle Bench. Vijf houten bankjes op metalen springveren staan in contact met elkaar en met een camera. In juni kunnen leerlingen van de Rooi Pannen in Eindhoven hier naar hartenlust mee spelen. Tieben zal hun gedrag van een afstandje gadeslaan. Negentig procent van je inzichten krijg je door observaties, weet hij. “De techniek is het makkelijkst, daarna begint het pas.”

In september 2014 hoopt Rob Tieben te promoveren.

Deel dit artikel