Afgestudeerde bachelors mogen aan een master beginnen als hun kennis en vaardigheden erop aansluiten. Zo niet, dan kunnen ze in sommige gevallen een schakelprogramma (of: premaster) volgen om ‘deficiënties’ weg te werken.  Voor hbo’ers gaat het in zulke schakelprogramma’s vooral om academische vaardigheden die in hun opleiding onvoldoende aan bod zijn gekomen. Na zes maanden tot een jaar zijn ze klaar voor de universiteit, is het idee.

Geen toegang

Maar veel masteropleidingen weigeren hbo’ers de toegang, constateert de LSVb. In hun zoektocht troffen ze er 102 aan die geen schakelprogramma aanbieden, waarvan er 83 expliciet zeggen dat ze geen hbo’ers toelaten. “Dit is frappant, omdat er in ieder geval per casus bekeken zou moeten worden of de deficiënties weg te werken zijn in een redelijke termijn”, schrijft voorzitter Tariq Sewbaransingh in een brief aan de Onderwijsinspectie.

De LSVb geeft een paar voorbeelden. Zo is de Utrechtse masteropleiding communicatie, beleid en management niet toegankelijk voor hbo’ers, ook niet als ze de minor ‘bestuurs- en organisatiewetenschap algemeen’ hebben gevolgd (de instroomeis voor universitaire bachelors uit andere vakgebieden). De universiteit kon nog niet reageren.

Ook business economics aan de Universiteit van Amsterdam laat geen hbo’ers toe. Een woordvoerder van de universiteit benadrukt dat de UvA veel schakelprogramma’s biedt. Opleidingen kunnen bovendien individuele programma’s samenstellen voor schakelstudenten: “Een toelatingscommissie van de opleiding bekijkt of de student daarvoor in aanmerking komt.” Waarom dat bij deze opleiding niet gebeurt, kon ze nog niet zeggen.

Chinees

Ten slotte noemt de LSVb de master linguistics aan de Universiteit Leiden, waar schakelstudenten voor sommige specialisaties wél een premaster kunnen volgen (Engels, Frans, Duits en verstaalstudies) en voor andere niet (waaronder Chinees, Italiaans en Indo-Europese talen). Het komt wel vaker voor dat schakelprogramma’s tot sommige specialisaties wel toegang bieden en tot andere niet, zegt Sewbaransingh. “Dat maakt het heel vaag.”

Er zijn bijna negenhonderd universitaire masteropleidingen, maar de studentenvakbond kon die lang niet allemaal nalopen, zegt hij. “Dus het probleem zou nog veel groter kunnen zijn. Daarom vragen we de Onderwijsinspectie ook om hiernaar te kijken.” In de lijst van de LSVb staan vooral opleidingen in de geesteswetenschappen, maatschappijwetenschappen en rechtsgeleerdheid, maar ook een paar masteropleidingen als diergeneeskunde en epidemiologie, die een medische vooropleiding eisen en daarom geen hbo’ers toelaten.

Situatie aan TU/e

Desgevraagd laat de LSVb weten bij hun steekproef niet naar opleidingen van de TU/e te hebben gekeken, omdat de vakbond zich specifiek richtte op opleidingen die aan veel universiteiten worden aangeboden. In principe kunnen afgestudeerden van het HBO zich bij de TU/e aanmelden voor een schakelprogramma ('pre-Master') die toegang biedt tot de masteropleiding. Sommige HBO-opleidingen bieden direct toegang tot bepaalde schakelprogramma's, voor de overige belangstellenden bepaalt een speciale toelatingscommissie of de vooropleiding voldoet. Ook bestaan er voor diverse opleidingen ingangseisen voor wiskunde en Engels. Jaarlijks stromen aan de TU/e tussen de drie- en vierhonderd studenten in de diverse schakelprogramma's in.

Daarnaast stimuleert de TU/e zogeheten HBO TOP-programma's waarin studenten al tijdens hun HBO-opleiding de pre-Master kunnen volgen. Daarvoor heeft de TU/e afspraken met de Fontys, Avans en Hogeschool Zeeland. Aan deze excellentieprogramma's werd de afgelopen jaren deelgenomen door tussen de honderd en tweehonderd studenten.

Reactie

De Onderwijsinspectie kan nog niet reageren, maar bevestigt dat de vakbond een brief heeft geschreven. “Daar krijgt eerst de LSVb antwoord op”, zegt een woordvoerder. “De LSVb is natuurlijk een van de partners in het onderwijsveld waar wij regelmatig contact mee hebben, ook over zaken waar wij toezicht op houden.”