De VO-raad, de koepelorganisatie van het voortgezet onderwijs, kwam vanochtend met een pleidooi om de examens te ‘herijken’. De focus zou nu te veel liggen op kennis, terwijl het vervolgonderwijs steeds meer waarde hecht aan sociale vaardigheden van studenten en hun persoonlijk vorming. De examens moeten hier beter op aansluiten.

De VO-raad vindt het huidige systeem met school- en afsluitende ‘gymzaalexamens’ bovendien te weinig flexibel en niet meer van deze tijd. Er moeten op korte termijn meer examenmomenten per schooljaar komen waarbij gezakte leerlingen hun behaalde punten kunnen behouden.

21st century skills

Directeur Douwe Beijaard van de Eindhoven School of Education (ESoE) kan zich wel vinden in het pleidooi van de VO-raad. “Het voortgezet onderwijs is nog erg monodisciplinair en vakgericht, terwijl in het hoger onderwijs steeds meer de zogeheten ‘21st century skills’ worden benadrukt, zoals multidisciplinariteit, sociale vaardigheden en probleemoplossend vermogen.”

Daarnaast is de hoogleraar ook wel een voorstander van differentiatie in het niveau van leerlingen. “We moeten ze niet allemaal door de zelfde hoepel willen laten springen. Als je goed bent in wiskunde moet je je daarin al op de middelbare school verder kunnen verdiepen, zeker als je al weet dat je daarin verder wilt.” Voor andere vakken zou dan wat hem betreft een basisniveau volstaan. “Die moet je dan op een gegeven moment achter je kunnen laten.”

Beijaard is ook een voorstander van een actievere manier van leren. “Ik kom regelmatig in Finland, en daar wordt op middelbare scholen veel geëxperimenteerd met projectmatig werken, tot wel zestig procent van de tijd. Nu moet je daar niet in doorslaan, maar het zou goed zijn om ook in Nederland wat ruimte te creëren voor dergelijke experimenten. Alleen zo kun je er achter komen waar het midden ligt.”

Nieuwste School

Universitair docent Maaike Koopman heeft voor ESoE onderzoek gedaan bij De Nieuwste School in Tilburg, een middelbare school die zich al meer dan tien jaar zeer nadrukkelijk richt op de persoonlijke ontwikkeling van haar leerlingen. Dat ging in het begin ten koste van de resultaten op het centraal examen, vertelt ze. “Dat is ook precies de angst die de meeste scholen ervan weerhoudt om meer aandacht te besteden aan vaardigheden in plaats van kennisoverdracht.”

Door binnen alle projecten ook de eindtermen voor het examen aan bod te laten komen, zijn ze er volgens Koopmans op De Nieuwste School nu echter in geslaagd om ruim te voldoen aan alle criteria die de inspectie stelt op het gebied van eindcijfers en rendement. “Daarnaast zie je dat de leerlingen heel tevreden zijn, en de aansluiting op het vervolgonderwijs vergeleken met andere scholen heel goed is. Ik ben dan ook erg blij dat de VO-raad met dit initiatief komt. Dat maakt het voor de scholen die ook meer deze richting op willen hopelijk wat makkelijker, want het is heel belangrijk dat het onderwijs leerlingen zo goed mogelijk voorbereidt op de maatschappij.”

Aansluiting

Ook volgens een woordvoerder van de VSNU kan aansluiting op het hoger onderwijs inderdaad beter en is het belangrijk om het onderwijs voortdurend tegen het licht te houden. “Het is altijd goed om te kijken naar maatschappelijke ontwikkelingen en te letten op de behoefte van vervolgonderwijs, arbeidsmarkt en natuurlijk van de leerling,” zegt de woordvoerder, “maar de flexibilisering mag de waarde van het diploma niet in de weg zitten.”

De VSNU benadrukt het belang van het zogeheten civiel effect van het diploma: het moet een betrouwbaar bewijs blijven voor het kennisniveau van de aankomende student. “Universiteiten weten nu wat een diploma waard is en waar ze op kunnen rekenen, dat moet zeker zo blijven,” aldus de woordvoerder.