Wat bedoelt de Maastrichtse rector precies met dat ‘instorten’ van universiteiten? Letschert: “De veertien universiteiten hebben wel wat vet op de botten, dus ze zullen niet zo snel failliet gaan. Maar als studenten een langere periode wegblijven van de campus, dan doet dat iets met een universiteit én met de lokale economieën.”

Ontslagen

Vreest ze voor gedwongen ontslagen? "Ik heb geen glazen bol, maar als de instroom van studenten daalt en de crisis langer blijft duren, gaan we dat in de portemonnee voelen. We geven dan minder onderwijs en kunnen minder onderzoek doen. Ik denk dat we het twee jaar kunnen uitzingen, maar misschien ben ik te optimistisch. Universiteiten zullen minder werk hebben voor tijdelijke onderzoekers en docenten. Die krijgen geen verlenging van hun contract meer en kunnen wellicht ook bij andere instellingen niet aan het werk. Dat is geen gedwongen ontslag, maar eigenlijk net zo erg.”

Letschert noemt het daarom “een klein beetje naïef” van minister Ingrid van Engelshoven, die vorige week tegen de Tweede Kamer zei geen reden te zien om wetenschappers met tijdelijke contracten te steunen. Volgens Van Engelshoven konden universiteiten best wat meer vaste banen aanbieden. “Ik zou iedereen een vast contract gunnen”, vertelt Letschert, “maar dat is niet realistisch. In de normale situatie kan dat al niet, en nu al helemaal niet. Ook niet voor postdocs die in een cruciale fase van hun onderzoek zitten, al zijn we wel in kaart aan het brengen hoe we promovendi en postdocs kunnen accommoderen om hun onderzoek af te ronden.”

Te voorbarig

Robert-Jan Smits, collegevoorzitter van de TU/e, erkent dat er momenteel veel onzekerheden zijn. “Hoeveel studenten zullen zich inschrijven? Hoeveel buitenlandse studenten gaan er daadwerkelijk komen? Kunnen en mogen we als we vandaag, 6 mei, de labs weer beperkt openen en alles gaat goed, in september nog een stapje verder gaan? Zal het bedrijfsleven nog voor voldoende derde geldstroom middelen zorgen? Hoe zal het de NWO financieel vergaan?”

Vragen waar volgens Smits alle universiteiten mee zitten, “maar om nu in dit stadium te zeggen dat een aantal universiteiten zal ‘instorten‘, vind ik te voorbarig. Let wel, Maastricht verkeert met al z’n buitenlandse studenten wel in een speciale situatie”.

Hij denkt zelf dat pas in het najaar een goed beeld te geven is van de gevolgen van de coronacrisis. “Ik zie ook redelijk wat lichtpuntjes. Kijk wat er in de landen om ons heen gebeurt, geleidelijk aan wordt de economie opgestart, worden scholen en bedrijven geopend. Met name Denemarken loopt hierbij voorop. Ook de universiteiten zullen in de opstart worden meegenomen. Aan de TU/e zullen we in dit kader vooral gaan inzetten op blended learning. Dus onderwijs aanbieden deels online en deels op de campus.”

Smits is begonnen met het maken van een inventarisatie van de first lessons learned van deze crisis en wat dit betekent voor de Strategie 2030 van de TU/e. “Tijdens de opening van het nieuwe academisch jaar zal dat zeker de nodige aandacht krijgen. Maar voor nu is mijn conclusie: het is nog te vroeg om zwartgallig te zijn over de lange-termijn-effecten van de crisis. Mijn motto blijft: stap voor stap gaan we er met vereende krachten komen. Blijf positief.”

Outbreak Management Team

Letschert vindt dat universiteiten heel voorzichtig moeten zijn met het nemen van beslissingen over online onderwijs in het komende studiejaar. Maar wie moet die beslissing dan wel nemen? Letschert: “De overheid zou in de komende periode verder vooruit moeten kijken dan telkens drie weken. Anders loop je het risico dat allerlei sectoren vooruit gaan lopen en eigenstandige keuzes maken die veel andere beïnvloeden. Nu laat de overheid de afweging over het onderwijs bijna volledig aan de universiteitsbestuurders over. Het Outbreak Management Team zou goed over alle consequenties na moeten denken, in een interdisciplinaire samenstelling.”

De Maastrichtse rector verwacht dat ook de studentensteden een klap krijgen. “Stel dat cafés, restaurants en bioscopen vanaf september weer voorzichtig open mogen en wij tegen onze studenten zeggen: kom maar niet, we gaan online door. Dat kan eigenlijk niet. Dan blijven veel studenten weg, of ze blijven bij hun ouders wonen, en dat merkt uiteindelijk iedereen in de stad.”

Voor de persoonlijke ontwikkeling van studenten vindt ze het ook van groot belang dat die met elkaar in een studentenstad verkeren. “Dat is net zo belangrijk als onderwijs volgen. We moeten niet bij voorbaat strenger zijn dan de overheid. Het is zelfs maar de vraag of het juridisch mag: onze opleidingen zijn niet geaccrediteerd als afstandsonderwijs, dus alleen in geval van nood mag je daartoe overgaan. Alleen daarom al kun je volgens mij niet zomaar zeggen: wij gaan alles online doen.”