door

TUssen de oren | Keuzes, keuzes

06/06/2013

Mijn lokale Albert Heijn biedt keuze uit 16 verschillende varianten eieren. Naast kwarteleitjes in slechts 1 variant nog 15 soorten kippeneieren - uiteenlopend van scharreleieren, vrije-uitloopeieren, EKO-eieren, ‘Blije Kip’-eieren (met 2 sterren uit 3 - hetgeen gelijk de vraag opwerpt welk type kip 3 sterren uit 3 zou verdienen: extatische kip?), maïsscharreleieren, viergranenscharreleieren, graseieren, biologische (!) eieren, witte eieren, enzovoort.

En dan heb ik het nog niet eens over de eiertreetjes die uiteenlopen van 6 tot 30 stuks, in verschillende vormen en materiaalsoorten, waaronder plastic, gerecycled karton en bio-afbreekbaar materiaal.

Ofschoon de aanname is dat meer keuzevrijheid tot grotere blijdschap van de consument leidt (tenminste twee sterretjes, zou ik zeggen), weten we inmiddels dat teveel keuze verlammend kan werken. Met simpelweg ‘eieren’ op mijn boodschappenlijstje sta ik ineens te wikken en te wegen voor het schap. Onderzoek heeft uitgewezen dat overmatige keuzevrijheid niet leidt tot meer tevredenheid, maar tot een knagend gevoel van spijt over de opties die men niet heeft kunnen verwezenlijken.

Dit geldt vooral voor zogenaamde ‘maximizers’ - mensen die zeker willen weten dat ze de beste optie gekozen hebben. Maximizers hebben daarnaast veelal zeer hooggespannen verwachtingen van hun keuzes, zodat die bijna wel ‘moeten’ tegenvallen. Mensen die genoegen nemen met opties die ‘goed genoeg’ zijn, de zogenaamde ‘satisficers’, hebben minder stress tijdens het keuzeproces, en hebben minder spijt achteraf. Dit alles is goed beschreven in het boek The Paradox of Choice: Why More Is Less van de Amerikaanse psycholoog Barry Schwartz.

Morgen, vrijdag 7 juni, worden bachelorstudenten geacht de invulling van hun vrije keuzeruimte door te geven. Als coach binnen de major Psychology & Technology probeer ik met studenten mee te denken over hun studiekeuze, maar met keuze uit 87 coherente pakketten, 10 USE-lijnen, en een veelheid aan losse vakken valt dit nog niet mee. Veel keuzes vallen om programmatische of logistieke redenen al af, maar er blijft nog genoeg over om onzeker over te zijn. Mijn advies: maak je hier niet al te druk over. De perfecte keuze bestaat niet (want hoe zou je moeten weten dat je die had gemaakt zonder alles te proberen?); goed genoeg bestaat wel. En daar word je uiteindelijk blijer van - zeker twee sterretjes, en misschien wel drie!TUssen de oren | Keuzes, keuzes

Wijnand IJsselsteijn, hoogleraar Cognition and Affect in Human-Technology Interaction

Deel dit artikel