- Mensen
- 04/03/2022
Oekraïne: hoe verder?
Na de eerste dagen die voorbij zijn gegaan hebben de Oekraïners van de TU/e zeker niet stil gezeten. Ze hebben protesten bezocht, zijn in nauw contact met geliefden in hun thuisland en proberen hulp te regelen waar dat kan. De oorlog is sowieso het gesprek van de dag, overal heeft men – Oekraïner en niet-Oekraïner - het erover. Maar hoe moet dit nu verder? Cursor sprak met promovenda Anastasiia Hraivoronska, postdoc Heorhii Humeniuk, professor Mykola Pechenizkiy en universitair hoofddocent Sveta Zinger.
Biep biep. 06:52 uur in de ochtend. Het is de Whatsapp van universitair hoofddocent Sveta Zinger. Papa appt. “Ik ben okay, kalm.” Een ritueel dat is ontstaan sinds het begin van de oorlog. “Ik wacht ’s ochtends steeds op het bericht dat hij nog leeft. De eerste dagen heb ik zoveel gehuild dat ik op een gegeven moment mijn beeldscherm niet meer kon zien.” Zinger, UHD bij de faculteit Electrical Engineering komt uit Dnipro in het oosten van Oekraïne. “De Russen rukken steeds verder op. Ik ben bang dat ze ook mijn geboortestad in handen krijgen. Ik was in januari nog in Dnipro. Nu is het vliegveld er al niet meer, het is zo onwerkelijk.”
Ik wacht ’s ochtends steeds op het bericht dat hij nog leeft
Naast familie in Oost-Oekraïne, heeft Zinger ook nog familie en vrienden in Rusland met wie ze ook regelmatig in contact is. “Ik geloof dat het Russisch volk dit niet wil. Russen en Oekraïners hebben een lange relatie gezien het verleden, veel families zijn gemixt. Mijn vrienden daar verontschuldigen zich naar mij, maar voor wat? Ze kunnen niks doen. Dit is een oorlog van één man: Vladimir Poetin. Er is geen echt conflict, dat durf ik wel te stellen. Ik lees zoveel nieuws, in vijf talen zodat ik veel kanten kan zien. Je hebt Poetin en dan natuurlijk de generaals die zijn orders opvolgen. Het tribunaal wacht op ze. Het is beter nu te stoppen, dan een nucleaire oorlog te starten”, zegt Zinger duidelijk geëmotioneerd. “We zijn open om samen te werken, te leven. Er is veel mogelijk. Maar op dit moment betalen onze mensen met bloed voor vrijheden die hier normaal zijn. Wat er gebeurt is een tragedie. Er zijn veel mensen die hun familieleden nooit meer zullen terugzien. De jongens die daar het leger in moeten, zijn jonger dan veel studenten die ik hier opleid. Dat is echt vreselijk. We hebben acuut vrede nodig.”
Gemengde families
Professor bij Mathematics and Computer Science Mykola Pechenizkiy komt uit het zwaar getroffen Kharkiv (ook wel Charkov, red.) waar hij ook nog veel vrienden en familieleden heeft van alle leeftijden. "Als ik met hen bel, kan ik het bombarderen gewoon horen." Hij is getrouwd met een Russische vrouw en heeft dus een gemengd gezin. "We zijn gezegend dat we hier geen meningsverschillen over hebben in onze familie, ik ken velen die dat wel hebben of hadden, vooral in 2014." Pechenizkiy refereert naar het begin van de oorlog. “Deze oorlog is niet vorige week begonnen, maar acht jaar geleden met de annexatie van de Krim in 2014 en de oorlog in Donetsk en Loehansk. Destijds steunden veel Russen Poetin en zijn acties daar en de rest van de wereld had amper door wat er gebeurde. Nu zie je een verschuiving. Maar dit heeft daardoor jarenlang de kans gekregen uit te groeien tot wat het nu is.”
Pechenizkiy: “Er is veel propaganda in Rusland die de geest van mensen beïnvloedt. Voor anderen, zoals mijn vrouw, die al lang weg zijn uit Rusland, is dit gelukkig anders. Ik weet niet hoeveel mensen in Rusland weten wat er werkelijk aan de hand is of hoeveel er tegen de oorlog zijn. Dat is moeilijk in te schatten. Wat ik heb gezien is dat slechts groepen van honderden en duizenden de straat op gingen om te protesteren, niet miljoenen. Het is duidelijk dat veel meer Russen in Rusland tegen de oorlog zijn, maar ook bang zijn om in actie te komen. Het is menselijk om het risico van een actie te overschatten en de gevolgen van niets te doen ernstig te onderschatten. Hoe dan ook, in het begin had ik de hoop dat als miljoenen de straten van Moskou zouden opgaan in een chaotisch protest, Poetin misschien zou worden afgezet. Maar aangezien dit in de eerste dagen na de invasie niet gebeurde, ben ik bang dat het ook niet meer zal gebeuren.”
Deze oorlog is niet vorige week begonnen, maar acht jaar geleden met de annexatie van de Krim in 2014 en de oorlog in Donetsk en Loehansk
Actie
Anastasiia Hraivoronska is bijna aan het einde van haar PhD aan de TU/e (Mathematics and Computer Science, red.), maar op het moment heeft ze daar even vrij van genomen om zich volledig te kunnen richten op haar familie, vrienden en de protesten. Op 24 februari meldde ze zich direct bij het protest in Den Haag en sindsdien is ze ook nog onder andere bij het grote protest geweest op De Dam in Amsterdam 27 februari en een protest in Den Haag op 28 februari. Samen met haar vriend Lennard Boer, die haar veel steun biedt, doet ze er alles aan om mensen bewust te maken van wat er aan de hand is en support te krijgen.
“Ik heb veel vrienden die nog in Kiev zitten, de stad waar ik zelf ook oorspronkelijk vandaan kom”, vertelt ze. “Ik maak me zorgen om hen. Evenals om mijn ouders. Die zijn ook nog in Oekraïne maar wel naar het westen van het land gevlucht. Ik had gisteren (zondag, red.) nog contact met hen. Ze waren toen Molotov-cocktails aan het maken ter verdediging, zoals de Oekraïense regering van haar burgers gevraagd heeft.”
Haar vrienden proberen te schuilen in kelders, “maar er zijn ook genoeg mensen die niet zo’n kelder ter beschikking hebben. Die moeten in hun huis blijven en proberen zo ver mogelijk van de ramen af te slapen.” Hraivoronska checkt de hele dag door het nieuws, zo vertelt ze. Iets dat duidelijk zichtbaar is in het gesprek met de telefoon op tafel waar ze regelmatig even naar kijkt. “Je wilt eigenlijk niet de hele tijd naar het nieuws kijken, dat is niet gezond, maar je wilt ook op de hoogte zijn. Het is heel dubbel allemaal. Ik ben zo trots op mijn vrienden daar. Als ik ze bel zijn ze kalm en sterk, bewonderenswaardig hoe ze dat doen.”
Gevaar van misinformatie
Heorhii Humeniuk, postdoc bij de faculteit Chemical Engineering and Chemistry, heeft zijn familie nog in Oekraïne en Belarus zitten. “Ik kom oorspronkelijk uit Kiev, waar mijn moeder, oma en vrienden nog altijd wonen. Mijn vader en stiefmoeder wonen in Belarus.” Dit zorgt ervoor dat hij zowel vanuit het Oekraïense perspectief als het Wit-Russische geluiden hoort. “In Rusland en Belarus worden de media streng gecensureerd, dus mensen daar horen niet het volledige verhaal. Mijn vader is zich daar wel bewust van, maar veel inwoners niet. Het idiote is dat Poetin op tv claimt dat hij Oekraïne binnenviel om de pro-Russische minderheden in het oosten te beschermen. Maar hij viel ons aan drie kanten binnen, ook vanuit Belarus. Dat klopt natuurlijk niet. Daarnaast zegt hij dat onze president en ons volk nazi’s zijn en dat we drugsverslaafd zijn. Veel leugens die gewoon via de media bij mensen thuis komen.”
Hraivoronska en Boer geven ook allebei aan dat er nu echt een gevaar is van misinformatie. Ze zien bijvoorbeeld dat er valse informatie wordt gedeeld over evacuaties - die er niet zijn – om paniek te zaaien. “Dat komt van de Russen. Daarnaast proberen ze ook via smoesjes informatie over wegen te krijgen. Ze vragen dan bijvoorbeeld in Telegram-groepen hoe ze het best een ziek kind of oudere kunnen vervoeren, welke wegen daarvoor goed begaanbaar en rustig zijn. Daarnaast zijn er ook al neppe donatie-acties gevonden.”
Hraivoronska heeft wel ideeën over wat er moet gebeuren om deze situatie van oorlog te stoppen. “We moeten in ieder geval zorgen dat de correcte informatie iedereen bereikt, zodat mensen goed weten hoe het zit en niet vallen voor Russische propaganda. Daarnaast zijn Europese sancties tegen Rusland nodig. Op individueel niveau kunnen mensen helpen met donaties en humanitaire hulp. Daarvoor heeft Hraivoronska enkele suggesties die betrouwbaar zijn:
- Suggesties voor buitenlanders om Oekraïne te helpen
- Humanitaire en medische hulpmiddelen naar een magazijn in Polen sturen
- Doneren aan verschillende projecten die direct het leger en humanitaire goede doelen in Oekraïne bijstaan
- Doneren aan de stichting ‘Oekrainers in Nederland’
Veilig land
Vreemd genoeg staat Oekraïne nog altijd op de lijst van volgens Nederland veilige landen. “Dat moet veranderen”, vinden Hraivoronska en Boer, want veilig is het allerminst. “We worden aangevallen van drie kanten. De hulp vanuit Belarus zorgde ervoor dat de Russen snel dichtbij Kiev konden komen.” Nu Rusland dreigt met het gebruik van kernwapens, geeft dat nog extra zorgen. “We hopen natuurlijk dat dat niet gaat gebeuren”, zegt Hraivoronska. “Er zijn langeafstandswapens, die reiken gemakkelijk tot West-Europa, maar ook korte-afstandswapens die door een vliegtuig worden gedropt.”
Geen kwestie van winnen
Op de vraag naar een oplossing om deze oorlog te stoppen, geeft Humeniuk aan dat hij vertrouwen heeft in zijn landgenoten die in het leger dienen. “Ze laten zien dat ze dapper genoeg zijn om tot het einde te vechten.” Toch vreest hij dat een oorlog tegen Rusland een oorlog is die je uiteindelijk verliest. “Rusland heeft een bijna oneindige voorraad wapens en mensen, meer dan de meeste landen. Maar ik wil hier eigenlijk niet eens over winnen spreken. We verdedigen ons land, daar is al geen winnen meer bij. Het is een invasie en we proberen slechts onszelf te beschermen.”
Hoe deze invasie op te lossen, weet Pechenizkiy niet helemaal zeker. “De NAVO zou kunnen ingrijpen, maar dat doen ze niet. Ik begrijp dat de NAVO en de EU weg willen blijven uit de regio, maar tegelijkertijd is het moeilijk om weg te blijven. Wat Rusland doet, burgers bombarderen, gaat verder dan welke redelijkheid dan ook. Het is een oorlogsmisdaad. Als de NAVO niet wil ingrijpen door het sturen van een leger, geef ons dan alsjeblieft wat luchtverdedigingswapens om de lucht te beschermen. Ook al is het oude apparatuur. Op dit moment sterven er burgers door raketten omdat die zo door de onbeschermde lucht kunnen vliegen. En er zullen nog veel meer mensen sterven.”
“Er zijn twee manieren om deze invasie te stoppen”, denk Humeniuk. "Er komt een oplossing vanuit de inner circle van Poetin of er komt een oplossing vanuit de EU of de VN. Het is ook niet de oplossing om Poetin maar af te zetten. Hij heeft een hele maffiaorganisatie rond zich. Als je hem weghaalt, staan er zo een paar nieuwe leiders op. Het is echt nodig om het hele systeem te veranderen, zowel aan de politieke als economische kant.”
Oekraine moet van de lijst met veilige landen af
Vooruitziende blik
Bij de vraag hoe deze invasie opgelost moet worden, wordt Sveta Zinger stil. Na lang nadenken: “Poetin afzetten gaat niet lukken. Ik denk dat de oplossing vanuit de directe kring van Poetin moet komen. Als zij stoppen de orders op te volgen, kan dat de oplossing zijn. Maar zij zullen ook angst hebben.” Daarnaast haalt Zinger Garry Kasparov aan en zijn ideeën over de voortgang van de oorlog. “Kasparov heeft het allemaal zien aankomen. Hij voorspelde een derde wereldoorlog en de invasie van Oekraïne. Zijn oplossing is dat de NAVO Rusland een teken moet geven dat ze klaar zijn om te vechten, zoals Poetin een teken geeft dat ‘wij in het Westen consequenties zullen ervaren voor de sancties’. Zijn mening is verder ook dat gesprekken met Poetin verder geen zin heeft.”
Humeniuk: “Elke oorlog stopt uiteindelijk sowieso, dat is ook uit de geschiedenis gebleken. Ik hoop vooral op vrede die we zo verdiend hebben na het ondergaan van zoveel agressie de afgelopen acht jaar. Ik vraag me af waar voor Rusland de grens ligt: als er hoeveel soldaten gesneuveld zijn, stoppen ze? Maar wat me zo bang maakt in dit conflict is het dreigement van gebruik van kernwapens door Poetin. Hij heeft ze gereed staan, raketten, vliegtuigen en onderzeeërs. Rusland is zo groot, hij kan de hele wereld bereiken met die wapens.”
#prayforukraine, ik weet niet meer wat anders te doen
Steun
“Onze president Volodymyr Zelenski is een man van eer”, zegt Humeniuk. Iets dat voor Humeniuk duidelijk werd toen de Verenigde Staten hem (Zelenski, red.) een aanbod deed hem te evacueren: “Hij zei nee, ik wil mijn stad en land niet weggeven. Er wordt hem vaak verweten niet genoeg ervaring te hebben, maar hij gaat wel volledig voor zijn land staan.” Humeniuk uit zijn dankbaarheid voor alle support voor zijn land en mensen en hij denkt dat support vanuit het buitenland aan het Oekraïense leger erg belangrijk is. “En verder #prayforukraine, ik weet niet meer wat anders te doen.”
"Ik ben dankbaar voor de steun die ik voel uit het hele land en daarbuiten", zegt Pechenizkiy. “Als je naar de winkel gaat, zie je lege schappen van luiers en medicijnen omdat ze allemaal zijn gekocht en naar Oekraïne zijn gestuurd. Maar wat ik op dit moment vanuit Nederland maar ook de vrije wereld als geheel mis, is dat men het grotere plaatje ziet. We strijden voor vrijheid, een kernwaarde voor allen. De strijd van Oekraïne symboliseert de strijd van ons allemaal om die rechten en waarden te behouden. Dit is geen aanval op Oekraïne, maar op Europa en de vrije wereld. Ja, ik voel dat mijn land wordt aangevallen, maar ik voel me ook aangevallen als Europeaan.”
Geschiedenis herhaalt zich
Zinger denkt bij deze oorlog aan een citaat van de bekende Russische schrijver Leo Tolstoy dat ze graag met de wereld wil delen:
“Again war. Again sufferings, necessary to nobody, utterly uncalled for; again fraud, again the universal stupefaction, and brutalization of men. … What can this be? Is it a dream or a reality? Something is taking place which should not, cannot be; one longs to believe that it is a dream and to awake from it. But no, it is not a dream, it is a dreadful reality!"
Leo Tolstoy, 1904
Discussie