Eurovisie Songfestival: van vriendjespolitiek tot onze winnaars
TU/e-alumnus en voormalig Songfestival-winnaar Ralf Mackenbach over zijn ervaring
Lees meer- Cultuur , Mensen
- 08/05/2024
Eurovisie Songfestival: van vriendjespolitiek tot onze winnaars
Nederland is één van de zeven landen die al sinds de eerste editie deelnemen aan het muziekfestijn. Maar hoe vaak wonnen we? Maken wij ons schuldig aan vriendjespolitiek? En wat vind TU/e-alumnus en Junior Songfestival-winnaar Ralf Mackenbach hiervan?
De eerste editie van het Eurovisie Songfestival werd georganiseerd in 1956. Er deden toen maar zeven landen mee: Nederland, België, Luxemburg, Duitsland, Frankrijk, Italië en Zwitserland. Het gastland, Zwitserland, werd de grote winnaar met het nummer Refrain.
Nederland pakte dus niet de winst, maar blijft wel voor altijd het land met het állereerste Songfestival-liedje. Tijdens de eerste editie in 1956 werd het evenement namelijk geopend door de Nederlandse Jetty Paerl met haar lied De vogels van Holland.
Sindsdien is Nederland een trouwe deelnemer aan de wedstrijd. Op een viertal jaren na is er altijd een Nederlandse artiest geweest om ons land te vertegenwoordigen. In totaal heeft Nederland 63 keer deelgenomen.
TU/e-alumnus én Songfestival-winnaar
In deze periode pakte Nederland vijf keer de titel. In 1957 (Corry Brokken - Net als toen), 1959 (Teddy Scholten - ’n Beetje), 1969 (Lenny Kuhr - De troubadour), 1975 (Teach-in - Ding-a-dong) en meest recentelijk in 2019 (Duncan Laurence - Arcade). Nederland belandde overigens net zo vaak op de allerlaatste plaats.
Daarnaast werd de tienerversie van het festival, het Junior Eurovisie Songfestival, in 2009 gewonnen door TU/e-alumnus Ralf Mackenbach met zijn nummer Click clack. Hij was toen veertien jaar. Na al die jaren is hij nog steeds enthousiast over zijn ervaring. “Ik vond het hartstikke leuk! Je zit een week lang met alle andere deelnemers in een hotel, en je leert dusdanig een heleboel mensen uit verschillende landen kennen. Dat vond ik geweldig”, aldus Mackenbach.
Tot de dag van vandaag blijft Mackenbach nog altijd de enige Nederlandse winnaar van het Junior Eurovisie Songfestival.
Vriendjespolitiek in kaart
Vriendjespolitiek, een welbekend en veelbesproken fenomeen tijdens het festival. Nederland geeft de ‘douze points’ aan België, en België aan Nederland. Griekenland doet hetzelfde voor Cyprus, en Cyprus doet dat weer terug, enzovoort. Dat het gebeurt is niet te ontkennen, maar heeft het daadwerkelijk effect op de winnaar of geldt uiteindelijk ‘music first’ (zoals winnaar Duncan Laurence tijdens zijn overwinningsspeech zei)?
Mackenbach weet het nog niet zo zeker. “Ik denk dat buurlanden elkaar wel meer punten geven ten opzichte van het gemiddelde, maar de top 3 leek mij altijd redelijk uniform over de landen heen. Maar dat is pure speculatie aan mijn kant, ik kan het volledig fout hebben.” Volgens hem lijkt het ‘stemmen op de buren’ minder aan de orde tijdens het Junior Songfestival. “Ik kreeg de winnende punten van de Republiek van Noord-Macedonië - als ik mij niet vergis - dus gevoelsmatig zou ik zeggen dat het daar minder gebeurt. Maar nogmaals, om meer rigide statements te maken moet ik in een Excel-sheetje aan de slag gaan!”
Een Excel-sheet blijkt niet nodig, want dat buurlanden elkaar bovengemiddeld hoog scoren is inmiddels wetenschappelijk onderbouwd. In 2021, toen het festival in Nederland werd georganiseerd, bracht geograaf Felix Pot de vriendjespolitiek tijdens het Songfestival in kaart [1]. Volgens zijn onderzoek geeft Nederland inderdaad een bovengemiddeld hoge score aan buurlanden België en Duitsland. Daarnaast gaan er onder andere opvallend veel stemmen naar Turkije vanuit ons land. Een stempatroon wat terug te zien is in veel West-Europese landen, zoals Duitsland en België, door de aanwezigheid van een relatief grote populatie met deze afkomst [2].
Pot voerde ook een correctie uit om na te gaan of vriendjespolitiek daadwerkelijk effect heeft op de uiteindelijk winnaar. Meer uitleg hierover in het uitklapveld hieronder.
Correctie voor vriendjespolitiek
In Pot zijn onderzoek corrigeert hij bestaande Songfestival-resultaten voor vriendjespolitiek. Hierbij worden alleen de punten van neutrale beoordelaars van een land meegenomen om hun score te herberekenen. Zo worden bij de score voor Nederland de punten van België bijvoorbeeld niet meegerekend, en bij Griekenland tellen die van Cyprus niet meer mee. Zijn antwoord: ‘Zelden is politiek stemmen doorslaggevend’.
Volgens zijn onderzoek heeft sinds 1990 slechts vier keer een ander nummer gewonnen dan zou ‘moeten’ volgens de voor vriendjespolitiek opgeschoonde scores. Alle vier de keren hield dit verband met een duidelijke gebeurtenis. Zo won in 2016 Oekraïne van favoriet Rusland, met een nummer over de bezetting van de Krim.
Het meest succesvolle Songfestival-land blijkt Zweden te zijn. Zowel voor als na de correctie voor vriendjespolitiek.
Europapa
Morgen is de tweede halve finale van het Songfestival dit jaar, waar artiest Joost Klein Nederland zal vertegenwoordigen. Zijn opvallende nummer ‘Europapa’ is volgens Mackenbach zeker een kanshebber voor de finale. “Finale absoluut, eerste plek weet ik niet! Ik denk wel top 3, maar de nummer 1 wordt lastig.” Of hij gaat kijken weet Mackenbach nog niet zeker. “De eerlijkheid gebiedt mij te vertellen dat ik niet de meest trouwe kijker ben. Als er een feestje of iets anders leuks op die avond is dan geef ik dat prioriteit, maar anders kijk ik natuurlijk mee!”
[1] Pot, F. (2021). Mapping favouritism at the Eurovision Song Contest: does it impact the results? RUG - Faculty of Spatial Sciences
[2] Spierdijk, L. and Vellekoop, M. (2009). The structure of bias in peer voting systems: lessons from the Eurovision Song Contest. Empirical Economics, 36, 403-425
Discussie