Tussen de skeletten van dinosaurussen in het Brussels Museum voor Natuurwetenschappen werd gisteren gedebatteerd over een ontwikkeling die een revolutie tot stand moet brengen in de academische wereld: open science en open access. Door het delen van onderzoeksgegevens verwacht men dat wetenschappelijke ontwikkelingen aanzienlijk worden versneld. Dat moet er toe leiden dat grote maatschappelijke vraagstukken beter en sneller kunnen worden aangepakt.

Ook collegevoorzitter Jan Mengelers zei de voordelen van open science en open access te zien en er voorstander van te zijn, maar hij stelde wel de vraag hoe 'open' het altijd moet zijn. “De vier technische universiteiten binnen EuroTech (naast de TU/e, ook die van Kopenhagen, Lausanne en München, red.) voeren veel van hun onderzoek uit in nauwe samenwerking met de industrie. Met de onderzoeksresultaten die daar uit voortkomen, hopen die bedrijven een voorsprong te verwerven. Zijn die bedrijven dan bereid om alle onderzoeksgegevens te delen?” Mengelers pleitte er daarom voor om nuances aan te brengen in de mate van open access.

Wolfgang Burtscher, vice-directeur van het departement voor onderzoek en innovatie van de Europese Commissie, is van mening dat bij al het onderzoek dat gefinancierd wordt met publiek geld, de gegevens openbaar moeten worden. Het is volgens hem ook een van de uitgangspunten van het Europese onderzoeksprogramma Horizon 2020, waarbij in zeven jaar tijd 80 miljard euro te verdelen is. Maar Burtscher kon zich vinden in de oproep van Mengelers om daar bij publiek-private onderzoeksprojecten anders mee om te gaan. Want binnen Horizon 2020 probeert men ook dat soort projecten te stimuleren.

Alle panelleden, waaronder naast Mengelers en Burtscher ook nog drie onderzoekers van de EuroTech universiteiten, denken dat er de komende jaren nog een aanzienlijke mindshift nodig is om open science en open access echt geaccepteerd en doorgevoerd te krijgen. Dat daarbij ook een zeer belangrijke rol is weggelegd voor de uitgevers van wetenschappelijke tijdschriften, werd niet onvermeld gelaten.

De Deense universitair hoofddocent en onderzoeker Sune Lehmann stelde voor een nieuw beloningssysteem te introduceren. “Wie zich echt actief inzet om zijn onderzoeksgegevens te delen, wat ook echt veel tijd en inspanning kost, zou daar extra voor beloond mogen worden.” Burtscher zei direct dat Lehmann daarvoor niet richting EU moet kijken, maar richting zijn eigen universiteit. "Daar ligt uiteindelijk de verantwoordelijkheid voor het aanstellen van wetenschappers en het beleid op dit vlak."