Nadenken over effect technologie geen overbodige luxe

Studenten komen naar de TU/e om een studie te volgen en een vak te leren. Een cursus User, Society, Enterprise (USE) zien ze vaak als extra, onnodige ballast. Verplichte filosofie en ethiek in de collegebanken? Dat leidt vaak tot verveelde gezichten, ook al is het goed voor vijf studiepunten. Dus besloot docent Mandi Astola, samen met twee collega’s, om de diepere betekenis van technologie in de samenleving op een andere manier inzichtelijk te maken. Afgelopen maandag, 17 juni, presenteerden de studenten hun projecten en deelden ze hun ervaringen.

door
foto Bridget Alcione Spoor

Studenten gingen de afgelopen weken aan de slag met (ethische) vraagstukken van regionale bedrijven en een aantal studententeams. De presentatie van hun projecten in de Senaatszaal van het Auditorium afgelopen maandag was een bonte verzameling die laat zien dat een ‘bijvak’ als USE aanzet tot nadenken en zorgt voor ingenieurs met een horizon die verder reikt dan vakinhoudelijke kennis.

“De cursus USE heeft wel een beetje een slecht imago onder de studenten. Het is verplichte kost en niet datgene waarvoor ze naar de TU/e zijn gekomen”, zegt Mandi Astola. Ze werkt als tweedejaars promovendus (filosofie en ethiek) voor de faculteit Industrial Engineering & Innovation Sciences en richt zich op de ethiek van co-creatie. Tijdens haar tweede cursus gooit ze het daarom over een andere boeg. “Het is een experiment. We zijn bezig om de cursus relevant te maken voor studenten. Dat ze er werkelijk iets aan hebben, dat ze het een leuk vak vinden.”

Flipped classroom

Astola past de flipped classroom toe: een lesmethode zonder hoorcolleges. Studenten bekijken op YouTube filmpjes en lezen zich vooraf in. Daarna geeft ze een inleidend praatje van een kwartier over een thema of onderwerp en gaan de studenten zelf aan de slag. Centraal staat een ethisch probleem van een bedrijf of studententeam. Het gaat om Jouw Licht op 040, Pauwert Architectuur, CVPP Loenen en drie studententeams van de TU/e: SOLID, Casa en Red. Elke cliënt heeft meerdere groepjes ter ondersteuning waarmee ze af en toe een feedbacksessie hebben op de TU/e.

“De studenten bedenken een product of proces voor hun cliënt. De groepjes zijn samengesteld uit studenten van verschillende faculteiten. Het ontwikkelen van een technologie is ook een kwestie van ethiek. Als je bijvoorbeeld een nieuwe verkeersdrempel creëert, maak je niet alleen een fysiek ding. Je legt er ook een morele waarde in. Je dwingt een auto om vaart te minderen. Waarom doe je dat? Om de veiligheid te verhogen, het milieu te verbeteren of het sluipverkeer tegen te gaan? In onze cursus vragen we studenten om daar goed over na te denken”, aldus Astola.

Co-creatie

Bij alle cliënten draait het om co-creatie. Team Casa bouwt een huis vol met sensoren en stelt zich de vraag hoe de bewoners hun zeggenschap kunnen behouden. Groepje C2.4B heeft zich ingezet voor Team Casa. Adam Szeidovitz, bachelorstudent Sustainable Innovation, vertelt enthousiast over hoe zij ervoor hebben gezorgd dat er meer informatie beschikbaar komt over wat mensen willen betreft sensoren in huis. “Bewoners kunnen per categorie, bijvoorbeeld ventilatie of klimaat, in een online enquête aangeven welke sensoren ze wel en niet willen. De groep wil data vergelijken van bewoners die meer en minder achtergrondkennis hebben om te zien of dat een verschil maakt in de toestemming die ze verlenen.”

In het project van groep WZI1 is gekeken naar een nieuwe manier van bewonersselectie voor sociale huisvesting. In het verleden ging dat meestal op inschrijftijd. Later kwam daar het concept van loting bij. Maar is dat vandaag de dag nog de meest passende manier?

“We willen betrokkenheid van de toekomstige bewoners bij ons project, maar hoe doe je dat ethisch verantwoord? En hoe zorg je dat iedereen gehoord wordt?” Dat zijn enkele vragen waar Theo van Hoeve van Pauwert Architectuur (cliënt in het project) mee worstelde. De studenten hebben bedacht dat er met een puntensysteem gewerkt kan worden waardoor mensen punten verdienen met hun betrokkenheid.

Bachelorstudent Architecture, Urbanism en Building Sciences Rushil Raj Kapoor vertelt hoe het in zijn werk gaat: “Er zijn punten te verdienen voor het bijwonen van meetings, het meedenken in het project en het leveren van een buitengewone creatieve bijdrage. De mensen met de meeste punten en dus de hoogste betrokkenheid hebben de eerste keus voor een huis. Zo krijg je de mensen die ook echt mee willen denken bij de ontwikkeling van een woonomgeving.” Van Hoeve heeft de samenwerking met de studenten als heel leuk ervaren. “Er zijn goede ideeën geopperd die we wel kunnen gebruiken.”

Het interdisciplinaire element is helaas niet overal volledig uit de verf gekomen, maar dat wil niet zeggen dat er geen goede ideeën zijn bedacht. Groepje C1.1C bestaat louter uit Industrial Design-studenten en heeft een creatief hulpmiddel bedacht voor het selecteren van ijzerpartners voor team SOLID. Ze hebben aan team SOLID waarden gevraagd die belangrijk zijn in een partner, zoals dat deze zich inzet om het milieu te verbeteren. Vervolgens zijn er ethische theorieën vergeleken waarmee de juiste weging aan elk aspect is gegeven.

Wat vinden studenten?

Tijdens voorgaande jaren kregen studenten praktijkvoorbeelden aangereikt uit nieuwsartikelen: in China wordt een dam gebouwd, de mensen zijn boos, wat doe je volgens ethische theorieën? “Dan moesten ze vervolgens een rapport schrijven over ethiek. Ach, ik snap dat het sommige mensen dan niet zo boeit”, zegt Astola.

Het groepje met het meest opvallende prototype (JLO 040-3) heeft dankbaar gebruik gemaakt van de presentatievrijheid tijdens de cursus. Geen standaard essay maar een video is het geworden. Het protoype trekt aardig wat mensen naar de stand. Irvi Cela, bachelorstudent Architecture, Urbanism and Building Sciences, vertelt enthousiast dat het hier gaat om de ethiek achter sociale verlichting. Het prototype opent het gesprek over vraagstukken als privacy en veiligheid.

Astola: “Tot voor kort was het uitgangspunt: wat vinden wij als cursusleiders belangrijk dat studenten weten? Nu proberen we de omgekeerde route: wat vinden de studenten belangrijk om te weten? Dat is de kern van onze nieuwe werkwijze en we merken dat die aanslaat.” Bachelorstudent Marcin Urban (Architecture, Urbanism and Building Sciences) vindt het project heel verfrissend. “We hebben veel geleerd over samenwerking, zowel binnen de groep als met de externe partners.”

Deel dit artikel