Student Industrial Design demonstreert duurzaam leerlooien in Milaan

Masterstudent Ioana Stefanescu is in Milaan (Italië) om haar ontwerpen op basis van duurzaam leerlooien aan de wereld te tonen. De timing is niet geheel toevallig: het is Fashion Week in Milaan en de stad ontvangt daarom vele vertegenwoordigers van grote merken. Ioana is tot de ontdekking gekomen dat de mode-industrie nog altijd gebruikmaakt van een zeer vervuilende techniek om leer te verwerken en zet zich vol overgave in voor natuurlijke en niet-giftige verwerkingsmethodes.

door
foto Ioana-Maria Caramiciu

Samen met Holly Krueger, manager bij het Wearable Senses Lab, bezocht Ioana in mei vorig jaar het Craft The Leather-consortium. Nu toont ze de capsulecollectie die hieruit voortvloeide op de wereldberoemde Lineapelle-vakbeurs in Milaan. De deelname van de faculteit Industrial Design is eenmalig: van de organisatoren mag elke faculteit slechts één keer een deelnemer afvaardigen.

“In totaal zijn we met acht studenten van over de hele wereld samengekomen voor de workshop in het Italiaanse San Miniato. Nadat we veel hadden geleerd over plantaardig gelooide huiden, moesten we drie stukken ontwerpen uit twee huiden die ons werden voorgelegd. Als thema koos ik de geschiedenis van San Miniato.”

Vervuild water

“In de basis bestaat de productie van leer uit vier stappen. Je begint met de huiden, die een afvalproduct van de vleesindustrie zijn. Deze ga je vervolgens looien om ze glad en schoon te maken, waarna ze achtereenvolgens worden geverfd en verwerkt tot bijvoorbeeld tassen of riemen.” Aan het traditionele looiproces komen veel chemicaliën te pas. Bij het zogenoemde ‘chroomlooien’ worden metalen gebruikt om de huid te prepareren voor de verf. Ioana: “Tijdens dit project hebben we een milieuvriendelijke manier geleerd: plantaardig looien. Dit gebeurt met water, dat naderhand gezuiverd kan worden. Bij chroomlooien wordt het water giftig, terwijl het bij plantaardig looien gewoon het reguliere waterzuiveringsproces in kan.”

“Net als vele luxemerken maakt de fast-fashionindustrie op het moment gebruik van chroomlooien. Dat is vooral omdat chroomlooien twee dagen duurt, en plantaardig looien twee maanden. Tijd is geld, vooral in de fast-fashionindustrie.”

Restjes als mest

“Sommige dure merken proberen over te stappen naar plantaardig looien,” zegt Ioana. “Ons werd verteld dat dit bijvoorbeeld voor Gucci en Chanel geldt. Maar doordat zij hun leer nog steeds met acrylkleurstof verven, is het eindproduct nog altijd niet biologisch afbreekbaar.” In de workshop kregen ze ook een alternatief voor acrylkleurstof aangereikt. Ioana hoopt van harte dat de sector overstapt naar een meer circulaire productie van leer. En ze weet ook al wat te doen met de kleine stukjes die overblijven nadat het leer in de juiste vorm is gesneden: “Ik heb ontdekt dat je daar mest van kan maken voor op het land. Dus wat je van het land haalt, kan je er ook weer in stoppen.”

‘Vegan leer’ is misleidend

Tijdens de workshop kwam ze een aantal verrassende feiten over ‘vegan leer’ te weten, terwijl dit vaak wordt voorgesteld als het meest duurzame alternatief voor echt leer. “Tegenwoordig zie je bijvoorbeeld vaak ‘cactusleer’ of ‘paddestoelenleer’. Maar veel van de ‘vegan’ leersoorten die in de winkel liggen zijn gemaakt van fossiele brandstoffen en bestaan zodoende soms wel voor 70 tot 98 procent uit plastic.[1] Ja, dat vond ik ook schokkend."

"Mensen die om het milieu geven, worden verkeerd geïnformeerd en kopen die vegan alternatieven vaak omdat ze het juiste willen doen. Maar in veel gevallen is dierlijk leer nog steeds de beste optie als het gaat om duurzame productie en fabricage, mits het daadwerkelijk gaat om een afvalproduct van de vleesindustrie natuurlijk. Zelfs als echt leer chroomgelooid is, is het minder schadelijk dan nepleer.[2] Kun je nagaan. Maar ik maak me dus hard voor de circulaire optie op basis van plantaardig looien."

Het plantaardig looien kan op drie manieren worden gedaan: met mimosabloemen, walnoten of kastanjes. “Hierbij wordt olie uit onttrokken, dat gebruikt wordt voor het looien. Het leer wordt daarom bruin of, als mimosa wordt gebruikt, wit. Er zijn ook supertoffe opties voor het verven van het leer: je kunt er bijvoorbeeld op ‘tekenen’ met melk of eiwit en als het dan droog is, kun je er overheen gaan met een kleurstof op alcoholbasis. De lijnen die je bijvoorbeeld met melk getrokken hebt, blijven behouden."

Gelukkig

Dat Ioana zich gelukkig prijst dat ze uitgekozen is, is duidelijk te zien tijdens het interview. “Ik heb gewoon echt een passie voor het werken met kleding en draagbare materialen, die werd opgemerkt binnen Wearables Senses. Ik heb veel steun gehad aan Holly’s kennis als modeontwerper en ik had deze kans nooit gekregen als professor Kristina Andersen mijn passie voor wearables niet had onderkend.”

De student ID is vooral enthousiast over het netwerken en verbinden met mensen die naar de ontwerpen binnen het project komen kijken. “Ik hoop zo veel mogelijk bedrijven deze duurzame manier van leer behandelen en produceren te laten zien, en natuurlijk de mogelijkheden te verkennen om met hen te werken. Tijdens de Fashion Week maken we een goede kans bij grote merken die hier al zijn.”

Van Milaan naar Hong Kong

Van 20 tot 22 februari worden de leren creaties tentoongesteld in Milaan, waarna ze naar Hong Kong gestuurd worden voor een tweede tentoonstelling. Als Ioana de meeste stemmen krijgt, wint ze mogelijk een prijs die haar in de toekomst kan helpen bij het vormgeven van een loopbaan binnen de duurzame materialen. “Mijn doel is altijd geweest om iets unieks te doen door mijn passie voor wearables en mijn kennis op het gebied van industrieel ontwerp – bijvoorbeeld op het gebied van lasersnijden en 3D-printen – te combineren. Dat kon allemaal tijdens dit project. Ik ga hier zeker mee door, ook na afloop van de beurs.”

Ioana over haar uiteindelijke ontwerpen: “Ik wilde de geschiedenis en cultuur van San Miniato tot uitdrukking brengen in drie stukken die samen een geheel vormen. Dit geheel staat voor een transformatie, waarin spiritualiteit en de menselijke ervaring samenkomen. De stukken zijn geïnspireerd op de organische patronen van de lokale flora en fauna, waarbij de armen die uit de cape groeien staan voor bloemen in bloei. De inspiratie voor de koninklijke uitstraling, die vooral gestalte krijgt in de herinterpretatie van de hoofdbedekking, haalde ik uit het museum van Santa Chiara.”

Ioana heeft haar ontwerp tot leven gebracht met de lasersnijder en geen draad gebruikt. “Om stukken leer aan elkaar te naaien, heb je heel sterk draad met plastic erin nodig. Dat wilde ik niet, want dan zou het geen circulair product meer zijn. Ik heb daarom een mechanisme gemaakt dat ‘in elkaar grijpt’ en daardoor geen draad behoeft. De gezichtskroon heb ik met water kunnen vormen dankzij het proces van plantaardig looien. Als je het weer nat maakt, kun je de vorm naar wens aanpassen.”


[1] Spinnewijn, O. (2022). Innovative Leather Alternatives: A Short-Lived Trend or the Future of Fashion?. https://studenttheses.uu.nl/handle/20.500.12932/41443

[2] Carcione, F., Defeo, G. A., Galli, I., Bartalini, S., & Mazzotti, D. (2023). Material Circularity: A Novel Method for Biobased Carbon Quantification of Leather, Artificial Leather, and Trendy Alternatives. Coatings13(5), 892. https://www.mdpi.com/2079-6412/13/5/892

Deel dit artikel