- De universiteit , Onderzoek
- 04/07/2024
Profpraat | Met wiskundige modellen een terrorist te slim af
De Olympische Spelen in Parijs staan voor de deur en de snipers liggen klaar. Want zo’n groot evenement brengt risico’s met zich mee. Hoe zorg je ervoor dat je als overheid de kwaadwillenden te slim af bent? Continu een gewapende beveiliger op elke straathoek kan, maar is niet zo heel efficiënt. En ook niet altijd mogelijk met alle andere taken van de politie. Maar met slimme wiskundige modellen kun je berekenen hoe je je beschikbare mensen zo efficiënt mogelijk inzet op basis van de situatie.
Universitair docent Loe Schlicher (hoofdfoto) creëert modellen die de politie kunnen helpen om beschermingseenheden zo efficiënt mogelijk in te zetten. Daarvoor gebruikt hij de speltheorie, waarover verderop meer.
Schlicher heeft aan verschillende typen modellen gewerkt. Zijn eerste model is het ‘lijnmodel’ dat goed tot uiting komt in een grote drukke straat zoals de Ramblas, tijdens een marathon of langs een rivier. Dat laatste zou nou net handig zijn in Parijs, want de openingsceremonie van de Olympische Spelen vindt plaats bij de Seine. Langs een route van zes kilometer zullen de atleten worden toegejuicht tijdens een botenparade.
Met honderdduizenden toeschouwers, een situatie waar je je genoeg incidenten bij kunt voorstellen. Op sommige plekken zullen extra veel toeschouwers zich ophopen, bijvoorbeeld waar tribunes zijn opgezet, of waar bruggen de Seine overspannen. Dit is relevante invoer voor het wiskundige model.
Rapid Response Teams
De Franse overheid zet tijdens de Spelen onder andere Rapid Response Teams (RRT) in, maar van een heel ander kaliber dan de RRT-auto’s die op de TU/e-campus rondrijden om bijvoorbeeld eerste hulp te verlenen. De RRT van de politie betreffen speciale zwaarbewapende interventieteams, die snel kunnen reageren in het geval van een aanslag. Maar ja, wat is nu de optimale locatie voor deze teams? De modellen van Schlicher kunnen hier een heel precies antwoord op geven.
Het innovatieve aan zijn modellen is het feit dat ze rekening houden met het strategische gedrag van de tegenstander(s). “Als de beveiliging altijd op plek A wordt neergezet, vindt een aanslag waarschijnlijk op plek B plaats, en andersom. Met andere woorden, je moet slim omgaan met het feit dat tegenstanders observeren en op basis daarvan keuzes maken. Daar houden mijn modellen precies rekening mee door gebruik te maken van speltheorie.”
Kijkend naar de Olympische Spelen denkt Schlicher dat de veiligheidsdiensten gebruik zouden kunnen maken van het model om eenheden te plaatsen in Parijs. "Uiteraard na zorgvuldige kalibratie en rekening houdend met andere veiligheidsrisico’s.” Daarbij valt wel op te merken dat hij (nog) niet benaderd is om dit in Parijs te gaan doen. Maar het is een voorbeeld waar zijn model nuttig voor zou kunnen zijn.
Modellen op basis van speltheorie
Speltheorie moet je zien als een methode om strategisch gedrag van personen te analyseren en daaruit optimale strategieën te halen. Schlicher geeft een voorbeeld: “Neem de moord op Peter R. de Vries. Die is vermoord door criminelen met voorbedachte rade. Het verleden heeft aangetoond dat tegenstanders mensen observeren en op basis van die informatie strategische keuzes maken, uiteraard in hun voordeel. Dat gegeven meenemen kan precies met de speltheorie. Samen met andere inlichtingen kan je dan met mijn modellen berekenen waar beveiliging nodig is en op welke momenten, om zodoende tegenstanders te slim af te zijn.”
Privacy
Schlicher volgt de ontwikkelingen in Parijs op de voet. Daar lijkt een zeer uitgebreide veiligheidscampagne gestart te zijn voor de Olympische Spelen, maar daarmee kan de individuele privacy van mensen wel in het geding komen, denkt Schlicher.
“Er wordt niet alleen ruim politie ingezet maar er is ook een heel grote hoeveelheid extra camera’s opgehangen. Worden die allemaal weer gedemonteerd na de Olympische Spelen? Ik vraag het me af. En in bepaalde buurten kun je alleen nog maar komen met een QR-code, waarmee je bewijst dat je er woont of een geldige reden hebt om er te zijn. Ik doe er natuurlijk geen onderzoek naar, maar weet wel dat maximale veiligheid ook negatieve kanten heeft voor de privacy en daar moeten we ons ook van bewust zijn.”
NWO VENI
Schlicher kreeg voor zijn onderzoek naar de positionering van Rapid Response Teams al eerder een VENI-beurs toegekend. Maar nu heeft hij daarbovenop nog eens 30.000 euro gekregen middels een NWO Impact Explorer beurs om zijn ontwikkelde modellen in de praktijk te valideren.
De extra beurs is best uniek: alleen mensen met een VENI, VIDI of VICI beurs mogen ervoor schrijven en dat doen er velen, maar er worden er maar weinig toegekend. Schlicher is in ieder geval erg blij met zijn werk. “Nederland een stukje veiliger maken, is gewoon heel mooi.”
Naval Research Logistics
Het werk van Schlicher is recentelijke gepubliceerd in het vooraanstaande tijdschrift Naval Research Logistics. In het artikel worden verschillende theoretische scenario’s doorgerekend: het blijkt dat Rapid Reponse Teams niet altijd op zogenaamde ‘hot spot’ locaties neergezet moeten worden, aangezien dit ervoor kan zorgen dat sommige andere locaties te slecht beveiligd worden en als zodanig te interessant worden voor strategische tegenstanders. Voor de openingsceremonie zou dat kunnen impliceren dat er níet altijd een team gepositioneerd staat op de plek waar de meeste mensen samenkomen.
Discussie