Doordeweeks studeren we samen in de woonkamer, en onze kookbeurten rouleren. Af en toe maken we in duo's of alleen wandelingen. Iedereen herkent wel de dagen dat je even niet meer weet wat je precies moet doen met je dag. Het gebrek aan ritme is bij mij vooral terug te voeren op het wegvallen van het fysiek aanwezig zijn op de TU/e. Ook heb ik nu geen bijbaan meer. Maar het blijft belangrijk te focussen op de toekomst.

Hoe gaan onze levens er uit zien in de anderhalvemeter-samenleving? De universiteiten, onderdeel van deze samenleving, staan op een kantelpunt. Nu is de vraag: hoe gaat het onderwijs er uit zien als alles weer ‘normaal’ is? Wat kan er nog verbeterd worden om de volledige potentie van online onderwijs te benutten? Welke doorontwikkelingen zijn er nodig?

Voor de coronatijd konden studenten lang niet alle colleges terugkijken. De infrastructuur was niet gebouwd op honderd procent online onderwijs, en soms werd het gezien als gedoe voor de docenten om colleges op te nemen en te uploaden naar de online omgeving. Dat ging ten koste van de groeiende groep studenten die flexibeler wil studeren en die zelf wil kunnen bepalen waar en wanneer ze studeren.

Onder normale omstandigheden waren videocolleges ook niet altijd te realiseren, simpelweg omdat niet in alle collegezalen opnameapparatuur aanwezig was. Nu dat broodnodig is, heeft de TU/e bewezen dat het wel mogelijk is (vrijwel) alle colleges op te nemen. In zeer korte tijd zijn nagenoeg alle vakken van Q3 volledig omgezet naar een online omgeving. Normale tentamens werden online afgenomen of er kwamen mondelingen en groepsopdrachten voor in de plaats. Het besluitvormingsproces hiervoor werd enorm versneld zagen we vanuit de universiteitsraad. Het bewijst maar weer eens dat onder druk alles vloeibaar wordt. Persoonlijk heb ik hierdoor veel respect gekregen voor het management van de TU/e.

Nu vallen ook de voordelen van online onderwijs nog nadrukkelijker op. Zelf bepalen waar je het onderwijs volgt en zelf plannen wanneer. Maar online colleges bieden bij veel vakken niet de interactie die er wel was bij een regulier fysiek college. De discussies in de collegezalen worden gemist. Kort gezegd, er valt nog wel wat te wensen. Veel tools en softwarepakketten die hierbij kunnen helpen, zijn echter vaak prijzig of staan nog in de kinderschoenen, of ze zijn niet op te schalen naar een gemeenschap van zo’n veertienduizend studenten.

Zelf was ik altijd voorstander van meer videocolleges, nu mis ik de discussies en merk ik dat online onderwijs niet iets is waar een eenduidig oordeel over te vellen valt. Ook deze vorm van onderwijs kent zijn mitsen en maren. Ondertussen wordt de vraag hoe we onze studenten op afstand blijven inspireren en motiveren, steeds dringender.

Hoe ziet onze campus eruit in de toekomst? Heeft die nog een toegevoegde waarde als er alleen nog sprake is van online onderwijs? Moeten we de definitie van een ‘campus’ niet veranderen? Of beter gezegd, verbreden. Naast de fysieke campus hebben we straks ook een online campus, waar alle infrastructuur en kennis die online is opgeslagen, voorhanden is. Ook de online interactie tussen studenten onderling en met docenten, hoort hierbij. Hier liggen denk ik de meeste kansen voor online onderwijs. Een goed ontworpen online infrastructuur biedt de mogelijkheid om de hoge kwaliteit van onderwijs op de campus te repliceren naar een online omgeving. Dit gaat in de toekomst veel meer gebeuren.

Dit is het moment om daarvoor het fundament te leggen. Laten we nadenken over de mogelijkheden om dit verder te laten groeien. Denk aan het verder ontwikkelen van studeren op maat, over online platformen die discussies begeleiden, of alle andere innovaties die nu vanwege de toegenomen vraag een stevige impuls krijgen. Laten we de kennis hierover delen en leren van elkaars acties en bevindingen. En kijk ook naar andere universiteiten, hoe die het online onderwijs aanpakken. Onderwijsvernieuwers, ondernemers en ontwerpers krijgen zo kansen om nieuwe ideeën te ontwikkelen voor het studeren op afstand.