Een beker die aangeeft hoeveel je zou moeten drinken, of een hoesje voor diezelfde beker dat meet hoeveel je hebt gedronken en dit automatisch opslaat in je persoonlijke dossier. Een spatel die tijdens het roeren proeft hoe zout de saus is die je aan het koken bent. Of een scanner die de samenstelling van een bord met voedsel kan ‘lezen’. Het zijn de futuristische hulpmiddelen die de deelnemers aan het Do CHANGE-project voor ogen hebben.

Toch is het niet de bedoeling dat we tot de verre toekomst moeten wachten voordat we kunnen profiteren van deze ideeën. De eerste versies bestaan zelfs al: promovendus ir. Idowu Ayoola ontwikkelde prototypes van slimme bekers en ir. Sander van Berlo bedacht als afstudeerder de zoutproevende spatel. De bedoeling is dat deze ideeën de komende jaren binnen Do CHANGE verder worden uitgewerkt.

“Idowu en ik hebben elkaar leren kennen via zijn promotor Loe Feijs, toen ik op zoek was naar een project waarmee ik iets kon doen voor mensen met een cardiovasculaire aandoening”, zegt Van Berlo, die in juli afstudeerde. “We bleken eigenlijk precies dezelfde dingen te willen, ook voor de langere termijn, dus hebben we besloten om samen een bedrijfje op te richten.” Die start-up heeft de naam Onmi meegekregen, wat ‘adem’ betekent in het Yoruba, de moedertaal van de Nigeriaan Ayoola.

Hun begeleiders dr. Wei Chen, prof.dr. Panos Markopoulos en de genoemde prof.dr.ir. Loe Feijs van de groep Designed Intelligence (faculteit Industrial Design) tekenen voor de officiële TU/e-inbreng binnen Do CHANGE, die vooral gericht is op het ontwerpen van de ‘user interface’ van het systeem (waaronder ook de hierboven beschreven hulpmiddelen vallen). Hierbij wordt de doelgroep nauw betrokken, in dit geval in de vorm van patiënten van de gezamenlijke Tilburgse cardiologiepoli van het TweeSteden Ziekenhuis en het St. Elisabeth Ziekenhuis. Zowel Designed Intelligence als Onmi krijgt ongeveer een half miljoen euro uit het budget van Do CHANGE om hun ambities waar te maken.

“Je kunt de ‘tools’ meenemen als je uit eten gaat”

Bij bestaande systemen voor patiënten moet je de relevante gegevens - zoals bloeddruk en hartslag, maar ook vocht- en zoutgebruik - handmatig invoeren, licht Chen toe. “Nieuw aan onze aanpak is dat die rapportage automatisch plaatsvindt, zowel met de ‘tools’ die we ontwerpen als via traditionelere meetinstrumenten voor hartslag en bloeddruk. En de tools zijn draagbaar: je kunt ze meenemen als je uit eten gaat in een restaurant.” Ook voor de terugkoppeling van het systeem hoef je niet thuis of in het ziekenhuis te zijn: dat kan gewoon via een tablet of smartphone. De bedoeling is dat de meetinstrumenten op een heel natuurlijke manier onderdeel worden van het dagelijks leven van de gebruiker.

Met draagbare hulpmiddelen zoals de spatel kan de patiënt zijn gezondheid bij wijze van spreken letterlijk in eigen hand nemen. Maar ook op een ander niveau voorziet Do CHANGE in de - door de Europese Commissie gewenste - ondersteuning van de autonomie van de patiënt. Die is namelijk de baas over zijn eigen dossier en kan naar believen delen hiervan opstellen voor hulpverleners zoals artsen en lifestylecoaches.

Een derde aspect aan het project heeft te maken met het overtuigen van de patiënt om de (voedings)adviezen daadwerkelijk op te volgen: veel van dit soort initiatieven stranden namelijk op de bereidheid van de doelgroep om zich ook aan de goede raad te houden. De hiervoor relevante psychologische aspecten behoren tot de expertise van twee Britse bedrijven die onderdeel uitmaken van het in totaal elf partners tellende Do CHANGE-consortium.

Eén van de manieren om patiënten een gezond voedingspatroon aan te leren, is het eenvoudiger maken om bij te houden wat ze binnen krijgen. “Het is voor mensen al heel lastig om te onthouden hoeveel ze drinken, en al helemaal om te bepalen hoeveel zout ze eten”, legt Ayoola uit. “Eén op de vier patiënten die we spraken noteert alles wat ze drinken. Dat is heel vermoeiend. Met onze tools willen we het leven van deze mensen op dit vlak makkelijker maken. Vooral door op het moment zelf feedback te geven op wat ze tot zich nemen.”

Een ander bijzonder punt aan het Europese project, ontstaan op initiatief van de Eindhovense Stichting Smart Homes van TU/e-alumnus dr.ir. Ad van Berlo (de vader van Sander), is de deelname van het Taiwanese instituut ITRI, vergelijkbaar met het Nederlandse TNO, dat een draagbare spectrometer zal ontwikkelen waarmee patiënten eenvoudig de samenstelling van een bord voedsel kunnen vaststellen. “De Taiwanese overheid draagt hiervoor ook nog een miljoen euro bij”, zegt Feijs. “Want de Europese Commissie stelt begrijpelijkerwijs geen geld beschikbaar voor partners van buiten de EU.”

Hij benadrukt dat de uiteindelijke vorm van de ontwerpen flink kan afwijken van wat de deelnemers nu voor ogen hebben. “‘The sky is the limit’ voor ontwerpers, maar dit project heeft een looptijd van slechts enkele jaren, dus we zullen op een bepaald moment onvermijdelijk genoegen moeten nemen met wat realistisch is.” Als het aan Idowu Ayoola en Sander van Berlo ligt, stopt het echter niet na Do CHANGE. Ayoola: “We hebben een visie om mensen te helpen, en die willen we ook op de langere termijn kunnen realiseren. Dat is precies waarom we Onmi hebben opgericht.”