Lichtenberg ziet na veertig jaar ervaring in productontwikkeling een bouwsector die een enorme traagheid in innovatie toont. “Dit wordt vooral zichtbaar in de manier waarop wij, in veel te veel stappen, installaties aanbrengen in gebouwen”, zegt Lichtenberg. “Eigenlijk bouwen we nog steeds op dezelfde manier als de Romeinen deden, maar proberen we hierin alle installaties en leidingen te vervlechten die er sinds honderd jaar bij zijn gekomen.”

Het gevolg is een ondoorzichtig bouwproces en inefficiënte en weinig flexibele gebouwen. “Nieuwe woningen zijn sinds 1975, inclusief inflatie en exclusief grond, vijf keer duurder geworden - terwijl wasmachines of auto’s tussen de 0,5 en 3 keer duurder zijn geworden”, zegt Lichtenberg. Bovendien is volgens hem de sector verlamd door versnippering in de bouwkolom waar iedereen slechts een radertje in het grote systeem vertegenwoordigt.

Lichtenberg stelde in zijn intreerede het concept ‘slimbouwen’ als oplossing aan de markt voor. Daarbij worden in het bouwproces de onderdelen met een lange levensduur (het casco) gescheiden van die met een korte levensduur (zoals installaties). “Tientallen praktijkcases hebben intussen laten zien dat bouwtijden halveren, bouwkosten fors dalen en er per saldo minder materiaal wordt gebruikt”, aldus Lichtenberg.

Sinds 2003 zijn tientallen projecten conform dit Slimbouwen-principe gerealiseerd. Voorbeelden zijn het project La Fenêtre (Den Haag), de Rode Haan (Delft) en Kraanspoor (Amsterdam). Lichtenberg ziet een van de beste showcases in de Venco Campus in Eersel, van de Vencomatic Group – wereldleider in pluimveeinstallaties. Het realiseren van deze dertigduizend vierkante meter grote campus leverde ruim dertig procent besparing op de bouwkosten op.

Jos Lichtenberg is sinds 2003 hoogleraar Productontwikkeling aan de TU/e-faculteit Bouwkunde. Zijn onderzoek was gericht op uitdagingen vanuit de maatschappelijke impact van de bouwsector, het gebruik van gebouwen en de diffusie van innovatie. Hij begeleidde meer dan tweehonderdvijftig studenten bij hun afstuderen en daarnaast ook een aantal promovendi en PDEng’s.

Hij combineerde zijn onderzoek met diverse gerelateerde activiteiten ‘in het veld’, zoals het initiëren van producten en projecten, waaronder het ‘House of Tomorrow Today’: zijn eigen woning die via het concept Slimbouwen tot stand kwam.

Bron: Persteam TU/e