Allison (links) en Honjo. Afbeelding | Niklas Elmehed, Nobel Media

Nobelprijs Geneeskunde voor ontdekkers rem op afweerreactie

De Nobelprijs voor Fysiologie of Geneeskunde gaat dit jaar naar twee onderzoekers die een manier hebben gevonden om de moleculaire rem op de afweerreactie tegen kankercellen onklaar te maken: de Amerikaan James P. Allison en de Japanner Tasuku Honjo. Met deze vorm van immuuntherapie worden de laatste jaren spectaculaire resultaten geboekt. Aan de TU/e houden diverse onderzoekers zich bezig met gerelateerd onderzoek naar immuunreacties.

door
foto Niklas Elmehed, Nobel Media

Luc Brunsveld vindt het fantastisch dat de Nobelprijs naar deze winnaars gaat, zegt de TU/e-hoogleraar Chemical Biology desgevraagd. “Ik ben wel eens kritisch over de Nobelprijzen, maar deze toekenning is meer dan terecht. Dat ze hem een keer zouden krijgen, was wat mij betreft een no-brainer, zeker nu immunotherapie de laatste jaren spectaculaire effecten heeft laten zien.”

Zelf houdt Brunsveld zich ook bezig met medicijnontwikkeling op moleculair niveau. De ontwikkelingen die door Honjo en Allison in gang zijn gezet raken dan ook aan zijn eigen werk, vertelt hij. “Je ziet dat er een hele klasse aan behandelingen ontstaat op basis van antilichamen. Alle grote bedrijven storten zich op klinische studies, zodanig dat ze bij wijze van spreken patiënten te kort komen. Dat beïnvloedt het hele onderzoeksveld.”

Beide Nobellaureaten ontdekten onafhankelijk van elkaar twee verschillende eiwitten die fungeren als rem op ons afweermechanisme. In gezonde personen voorkomen deze eiwitten dat het afweersysteem te gevoelig staat afgesteld en lichaamseigen cellen gaat aanvallen: dat is wat er gebeurt bij zogeheten auto-immuunziektes. Bij kanker, daarentegen, kan het wegnemen van deze moleculaire rem ons lichaam ruim baan geven om zelf tumoren op te ruimen. Dit blijkt bij een deel van de kankerpatiënten, waaronder voorheen hopeloze gevallen, bijzonder goed te werken. Nadeel van deze immuuntherapie is nog wel de grote kans op ernstige bijwerkingen.

Aan de TU/e doen diverse wetenschappers onderzoek dat raakt aan het werk van Allison en Honjo. Behalve hoogleraar Luc Brunsveld zijn dat onder meer universitair docent Jurjen Tel, universitair hoofddocent Tom de Greef en hoogleraar Maarten Merkx.

Deel dit artikel