Dirigenten en orkest uit hun comfortzone voor ‘Maestro’

Ga er maar aan staan, om jezelf met nul dirigeer-ervaring in een paar weken tijd twee composities eigen te maken en hierin leiding te geven aan een bijna vijftigkoppig symfonieorkest. TU/e-rector Frank Baaijens, Eindhovens wethouder Monique List, masterstudente Evelien Nieuwenburg en Cursor-verslaggeefster Norbine Schalij gingen de uitdaging aan. Zondagmiddag, tijdens de finale van ‘TU/e Maestro’, lieten ze horen en zien hoever ze het daarin geschopt hadden.

Van stukken uit ‘Carmen’ en ‘Romeo en Julia’ tot de ‘Hongaarse Dans no. 5’ en ‘no. 6’ - zelfs voor de totale leek op het vlak van klassieke muziek was het zondagmiddag in Atlas een muzikaal feest van herkenning, dat aan elkaar werd gepraat door Radio 4-presentator Ab Nieuwdorp.

Die herkenning was er trouwens niet bij rector Frank Baaijens toen hij de hem toegestuurde partituren voor het eerst onder ogen kreeg: “Ik had geen idee wat al die noten te betekenen hebben”. Maar goddank vond hij toch érgens iets vertrouwds: "De noten lijken een beetje op golfclubs". 

En zo kampte ieder van de Maestro-deelnemers met zijn of haar persoonlijke uitdagingen. Wethouder List bijvoorbeeld (niet te verwarren met Liszt, de Hongaarse componist, “al heet mijn man wel Frans”). De Eindhovense bewindsvrouw dacht haar eerste muzikale samenwerking met Ensuite vriendelijk te openen met een bescheiden 'Zullen we beginnen?'. “Maar ik kreeg meteen te horen: 'Zo werkt het niet - het is hier geen democratie'." 

Formule 1-auto

Tweedejaars masterstudent Innovation Sciences Evelien Nieuwenburg kreeg zondag na haar eerste finalestuk van de jury mee dat ze controle moest zien te houden op het orkest: "Je zit niet in een achtbaan, maar in een Formule 1-auto. Houd je voet op dat pedaal". Al sprak jurylid Jules van Hessen zichzelf daar wel een beetje tegen, nadat hij even daarvoor had vastgesteld: “Het orkest vond op een gegeven moment dat het te langzaam ging en ging sneller, maar je was tóch weer in staat om opnieuw het foute tempo af te dwingen”.

Blij verrast was de jury door alle nieuwe hand- en armbewegingen die de nieuwbakken dirigenten gedurende hun verschillende uitvoeringen introduceerden. Cursor-verslaggeefster Norbine Schalij spande de kroon en werd niet alleen geroemd om haar borst- en rugcrawl, draaiorgel en molenwiek, maar vooral om haar waarschuwende vingertje, "soms zelfs al minuten voordat er iets te gebeuren staat”, aldus jurylid Van Hessen. “De hoornisten hadden intussen maar een app-groep aangemaakt om te overleggen wanneer ze zouden starten.”

Veeg uit de pan

Wethouder List introduceerde met haar linkerhand “de draaiknop, alsof ze daarmee het volume van het orkest probeerde te regelen”, aldus presentator Nieuwdorp. "De kandidaten hebben me iedere keer weer verrast met hun ideeën en moves", lachte ook coach en chef-dirigent van Ensuite Bart Partouns na afloop. “Sommige ga ik zéker overnemen.”

Ook de mimiek van sommige Maestro-kandidaten viel op. Van de verbazing op het gezicht van rector Baaijens “bij het besef dat de orkestleden ook écht op hem wachtten” tot de dwingende blik van Monique List: "Ja, het orkest ging met u mee - maar dat móest ook wel, zo streng keek u. U wilde zelfs de concertmeester een veeg uit de pan geven", signaleerde jurylid Hilde Kiggen, dirigent in de (jeugd)harmonie- en fanfarewereld. Maar, zo vulde collega-jurylid en Ensuite-oprichter Paul Hamelinck aan: “De democratie was in dit stuk duidelijk niet aanwezig, dus complimenten daarvoor”.

Maar boven alles domineerde de glimlach - zowel op de gezichten van de deelnemers (en hun aanhangers in de zaal) als die van de drie juryleden. Ondanks de vele knipogen in hun commentaren waren ze onder de indruk van het lef van de deelnemers, die ter ere van het elfde lustrum van studentenmuziekgezelschap Quadrivium (dat voor 'Maestro' de handen ineensloeg met Studium Generale) zo nadrukkelijk uit hun comfortzone waren gekomen.

Scherp blijven

Dat laatste gold trouwens ook voor de vijftig leden van symfonieorkest Ensuite, bekende cellist Diederik de Vries desgevraagd. “Met nieuwe dirigenten is het altijd opletten, zeker als ze geen enkele ervaring hebben.” Lachend: “Ze maken soms unieke keuzes. Daarmee was het een heel goede oefening in scherp blijven.” En dat bleek soms een ware beproeving voor de orkestharmonie, stelde jurylid Higgen vast na het tweede stuk van Schalij uit ‘Romeo en Julia’: “Op een gegeven moment leek het alsof er ook binnen het orkest twee rivaliserende families aan het spelen waren”.

Ieder van de kandidaten werd beloond met een unieke, ter plekke in het leven geroepen award. Zo ontving Schalij de prijs voor “de beste zesde van Brahms” (overigens eigenwijs in de vorm van een kleine buste van Bach), kreeg studente Nieuwenburg de memoryprijs voor haar indrukwekkende dirigeerwerk uit het hoofd en werd rector Baaijens geroemd om “het kleinste effectieve gebaar”.

Monique List wordt na de humorvolle, muzikale middag gekozen tot "de glorieuze Maestra" van 2019, aldus Van Hessen. "Je hebt jezelf na de pauze ontzettend gerevancheerd en bent goed door alle tempowisselingen heen gehobbeld, met de nodige charme wanneer het even niet goed ging".

Video | Kevin Tatar

Maestro TU/e 2019

Video | Kevin Tatar

Deel dit artikel