
RIFT bestaat vijf jaar: “Jongensboek en rollercoaster”
Drie TU/e-alumni én Bill Gates geloven in de droom om de industrie aardgasvrij te maken met ijzerbrandstof
Hernieuwbare ijzerbrandstof tot dé brandstof van de industrie maken. Dat is de droom die TU/e-alumni Mark Verhagen, Lex Schepers en Vincent Seijger in hun start-up RIFT realiseren. In vijf jaar tijd toverden zij het door henzelf geïnvesteerde spaargeld om in 2,3 miljard aan uitstaande orders en een potentiële besparing van 3 megaton CO2.
Start-up RIFT – wat staat voor Renewable Iron Fuel Technology – bestaat vijf jaar. Een mooie mijlpaal, maar bij RIFT vieren ze liever andere momenten groots: die waarop ‘onmogelijke’ dingen opeens tóch lukken. Oprichters Verhagen, Schepers en Seijger combineren achtergronden in scheikunde, werktuigbouwkunde en technische bedrijfskunde om ijzerbrandstof de standaard voor de industrie te maken.
“Ik was altijd al gefascineerd door de industrie en wilde die verduurzamen”, vertelt Verhagen. Gefascineerd door de hoeveelheid warmte die de industrie nodig heeft voor de productieprocessen en de bijbehorende uitstoot wist hij al snel dat hij impact kon maken als ie daar een goede oplossing voor zou vinden.
Haalbaarheid
Verhagen leerde tijdens zijn studie dat elektrificatie en waterstof de industrie gaan verduurzamen. Hij deed veel haalbaarheidsstudies voor innovaties in de industrie, maar merkte dat de geleerde theorie niet geldt voor de industrie: fossiele brandstof bleef nodig. “Het lag niet aan de mensen in die bedrijven, die wilden vaak wel. Maar het moet technisch haalbaar zijn, de CO2-impact moet zo laag mogelijk zijn én het mag niet te duur worden, dan prijs je jezelf uit de markt.”
Hij verloor even het vertrouwen in de energietransitie. We kunnen auto’s verduurzamen middels elektriciteit en huishoudens met zonnepanelen. Maar de industrie die helemaal in de samenleving verweven zit, kunnen we niet verduurzamen, constateerde hij. Toch was opgeven geen optie. Er ontbraken gewoon nog opties in het verduurzamingspalet en die ging hij vinden.
SOLID
De start van RIFT werd gemarkeerd op 6 oktober 2020. Maar het idee ontstond al in de zomer van 2019. Verhagen, Schepers en Seijger woonden destijds in hetzelfde studentenhuis en zaten op het dakterras aan het diner. Schepers vertelde over zijn plannen voor het nieuwe studiejaar: een rol als technisch manager bij studententeam SOLID. “Wat doen die dan?” vroeg Verhagen hem.
Ik doe wel even een haalbaarheidsstudie voor je, dan kun jij dit ook loslaten
Bij het antwoord van Schepers – het verduurzamen van de industrie middels ijzerbrandstof – ging er direct een lampje branden bij Verhagen. Daar kwam ook meteen een ‘maar’ bij: als dit echt een goed idee was, waren de corporate bedrijven er toch vast al mee aan de haal? “Ik doe wel even een haalbaarheidsstudie voor je, dan kun jij dit ook loslaten”, zo dacht Verhagen zijn huisgenoot kostbare studietijd te besparen. Maar uit dat onderzoek bleek juist de potentie van de technologie én dat team SOLID koploper was op dit gebied.
Anderhalve week later zaten zowel hij als Schepers in het team en wisten ze ook Seijger te verleiden. Na een jaar hard werken in het studententeam besloten ze: hier moet meer kracht achter. RIFT werd geboren.
Jubileum
Het jubileum van het vijfjarig bestaan wordt niet groots gevierd. “Eerlijk gezegd moest ik er even aan herinnerd worden dat ons jubileum afgelopen maandag was”, bloost Verhagen. “Wij vieren belangrijke momenten zeker wel, maar voor ons zijn dat meer de momenten dat we het onmogelijke mogelijk hebben gemaakt.”
Hij glundert als hij terugdenkt aan het moment dat er geen aardgasvlammetje meer nodig was om de ijzerstof te laten branden. Tot voor kort was het wel nodig dat ijzerstof werd ondersteund door een vlammetje van aardgas, net als bij kolen en biomassa. Op een van de testdagen werd het gebruik van de traditionele vlam succesvol steeds verder afgebouwd, maar de dag naderde zijn einde en er moest een keus worden gemaakt: stoppen of verder werken.
De collega’s besloten het thuisfront te bellen dat er helaas niet meegegeten werd die avond. Het was dezelfde avond waarop de eerste gasloze vlammen werd gecreëerd. “De trots en sprankeling die ik bij de collega’s in hun ogen zag, was goud waard. Zoiets wordt dan uitgebreid gevierd.”
Werking
In tegenstelling tot traditionele brandstoffen zoals gas of olie, produceert het verbranden van ijzerpoeder geen vlam of CO2. Het verbranden van ijzerpoeder is in feite een versnelde vorm van roesten.
In tegenstelling tot gassen of oliën, reageert ijzerpoeder met zuurstof om ijzeroxide (roest) te vormen, een chemisch proces dat geen vlam veroorzaakt, maar wel hoge temperaturen kan bereiken. Deze warmte kan vervolgens voor stoomproductie of het aandrijven van turbines worden gebruikt.
Bill Gates
RIFT heeft productiefabrieken voor de brandstof en voor de boilers die bij de klant komen te staan. In de brandstoffabriek wordt waterstof omgezet in ijzerbrandstof. Die gaat naar de industrie en wordt verbrand in de boiler bij de klant.
“Als we onze productielocaties in Rotterdam, Moerdijk en Antwerpen samen inzetten kunnen we 3 megaton CO2 per jaar besparen. En we bieden de brandstof goedkoper aan dan aardgas, de dominante brandstof in de industrie nu.” Dat de ijzerbrandstof goedkoper zou zijn dan aardgas, was een voorwaarde voor investeerder Bill Gates. Die gaf aan dat het heel belangrijk is om de industrie mee te krijgen.
Het klinkt voor de buitenwereld misschien raar: wij weten dát het werkt, maar niet precies hóé het werkt
Ook al heeft het team nu een oplossing om de industrie te verduurzamen, er valt nog genoeg te leren over hun eigen uitvinding. “Het klinkt voor de buitenwereld misschien raar: wij weten dát het werkt, maar niet precies hóé het werkt. Om dat beter te begrijpen doen we ook nog altijd fundamenteel onderzoek samen met de universiteit.”
Het is overigens niet vreemd dat ze niet precies weten hoe het werkt. Tot 1980 wist men ook niet precies hoe de verbranding in een auto werkte, terwijl die al sinds begin 1900 op de markt was. Leren hoe het precies werkt, is wél belangrijk om de technologie op termijn goedkoper te kunnen maken en deze daarmee ook voor een groter deel van de industrie toegankelijk te maken.
Verder dromen
Verhagen blijft nuchter: de droom die hij heeft, is zeker nog niet bereikt, al zijn ze al heel ver gekomen. “Het is een jongensboek. En een enorme rollercoaster.”
Cijfers & proces
Gestart in 2020 met: de drie oprichters, alleen wat spaargeld en enkele bureaus in gebouw Disruptor.
Na vijf jaar: ongeveer 80 medewerkers, ruim 2,8 miljard euro aan omzet en de hele benedenvloer van Alpha als kantoorruimte.
De startruimte van RIFT en hun huidige kantoor zitten op de TU/e-campus.
Stappenplan
RIFT heeft een stappenplan dat nauw gevolgd wordt: na de haalbaarheidsstudie (1) volgden de ontwikkeling van het industrieel prototype (2), een industriële pilot (3) en een industriële demo. Na vijf jaar is het ijzerstofbedrijf bij de vijfde en – vooralsnog – laatste stap: commercialisatie.
Dat wil zeggen: het eerste contract (met Kingspan Unidek in Gemert) is afgesloten voor 25 miljoen en er zijn intentieverklaringen getekend door vele andere bedrijven voor nog eens 2,8 miljard. In 2028 verwacht Verhagen dat de eerste klanten hun ijzerbrandstof kunnen gebruiken.
In 2040 wil RIFT powerplants hebben op verschillende locaties in de wereld, zoals de VS, Canada en Afrika. Tegen 2050 hoopt de start-up – tegen dan vast een scale-up – grotere systemen te hebben over de hele wereld. “Een beetje zoals we nu de olie-industrie kennen. Zie het als een langzame verspreiding van een duurzame olievlek.”
Commercialisatie
Het eerste jaar hebben Verhagen, Schepers en Seijger gebruikt om hun ideeën te toetsen. Met eigen spaargeld bestelden zij vervolgens de eerste machines. Daarna volgde een kleine lening van de overheid om de eerste prototypes te betalen.
Vervolgens kwam nog 400.000 euro aan leningen binnen, maar had de start-up eigenlijk 1,2 miljoen nodig om de gewenste prototypes te bouwen. Het was nog te vroeg voor investeerders, dus werd er aan de leveranciers steun gevraagd. Dat lukte.
Na de eerste succesvolle prototypes volgde de fase met investeerders: venture capitalists. Daar werd twee miljoen euro mee opgehaald, onder anderen van Bill Gates. Zo volgden nog enkele rondes met investeringen en subsidies, tot het bedrijf tot een industriële pilot kwam.
Een boilersysteem kwam te staan bij het warmtenetwerk van Ennatuurlijk in Helmond. Zo’n pilotsysteem moet in een industriële omgeving staan om de situatie volledig realistisch te kunnen nabootsen. Denk daarbij aan veiligheidseisen, emissienormen en wet- en regelgeving. Er volgden upgrades, componenten gingen eruit, nieuwe erin – alles om de performance te verbeteren. Vervolgens kan nu het systeem de markt op.
Meer omarmen
Er klinkt regelmatig kritiek op wat er beter kan op de universiteit, maar Verhagen drukt studenten op het hart vooral ook te kijken naar wat er wel is en daar gebruik van te maken. “Wij vertelden bij Bill Gates over het model van de TU/e met faculteiten, studententeams, instituten voor maatschappelijke uitdagingen en partners uit het bedrijfsleven waar je je ideeën kunt toetsen. Hij zei dat hij dat nog nergens gezien had, maar dat het volgens hem het ideale model is.”
Veel technologische innovaties komen volgens Verhagen niet van de grond, omdat je veel mensen nodig hebt die continu hun nek uitsteken: “Het is keihard werken en voor lange tijd.” Hij kan het weten. De CEO van RIFT woont doordeweeks in Eindhoven en alleen in het weekend bij zijn vriendin in Amsterdam.
Het is offers brengen, lange dagen maken. “Maar je merkt dat een start-up ook weer mensen aantrekt die dezelfde overtuiging hebben en echt iets willen veranderen.”
Ook mentaal kan het zwaar zijn. Mogelijke kansen die je kunt pakken en keuzes die je moet maken, kunnen soms ook angsten met zich meebrengen. “We hebben het zwaar onderschat”, blikt Verhagen terug. “Vol gaan voor zo’n grote maatschappelijke uitdaging is een levenskeuze, echt waar.”
Discussie