Tegen een achtergrond van beelden uit een verscheurd Irak en onderbroken door prachtige uitvoeringen van melancholische evergreens van Simon & Garfunkel, Leonard Cohen en John Lennon, vertolkte Felix-Jan Kuypers het gedramatiseerde verhaal (in het Engels met Iraaks accent) van de op de voorste rij aanwezige Salah Al-Zuhairy. Het was een gepassioneerd betoog over de waarde van wetenschap als een onafhankelijk universum, los van de politieke en religieuze ellende van het hedendaagse Irak.

Ceteris paribus, ofwel ‘het overige gelijk blijvend’, was het leidmotief van de voorstelling. In de ideale wereld van een wetenschapper verandert alleen datgene wat hij zelf wil variëren. Het contrast met de situatie in Al-Zuhairy’s vaderland, waar de wereld buiten het lab tot chaos is vervallen, is schrijnend. Jarenlang bleef de microbioloog evenwel volharden in zijn passie, tot driemaal toe bouwde hij een nieuw laboratorium op, maar na een aanslag op zijn leven besloot hij toch Irak te verlaten.

Met hulp van Scholars at Risk, een internationaal netwerk van academische instellingen dat in Nederland gelieerd is aan UAF (dat zich inzet voor studie en werk voor hoger opgeleide vluchtelingen), kreeg Al-Zuhairy in 2011 een aanstelling aan de TU Delft. Zijn verhaal werd door Pieter en Sacha Hilhorst bewerkt tot een voorstelling in de serie ‘Forbidden Science Monologues’, waarmee het UAF meer bewustwording wil creëren rond het lot van bedreigde en vervolgde academici wereldwijd. Ook de TU/e is aangesloten bij Scholars at Risk en UAF.

Na afloop benadrukte Al-Zuhairy dat hij zich in Delft direct thuis voelde. “Ik heb me er nooit een buitenlander gevoeld, slechts een collega-wetenschapper. Het voelde als een wedergeboorte om in zo’n paradijselijk lab te mogen werken.” Hij riep daarna universiteiten op om vooral mensen zoals hij in dienst te nemen. “Wij hebben geleerd om zelfs met primitieve apparatuur wetenschap te bedrijven. De ervaring om met bijna niets een lab op te bouwen is van grote toegevoegde waarde.”