Eerst een kijk in de heimelijk multifunctionele doos van Tilburg University, met de groeten van Daan van Univers. “'Wat zullen we vanavond eens eten, schat? Toch maar die pasta uit het pakje, de saus uit blik ennuh de basilicum en papaya (?!?) die we in de kruikenzeikersfles hebben gepropt? Moet toch een keertje op, hè?' Maar ho ho ho, wacht eens even, niet te cynisch: de surprise zit hem in de box, want van Dutch Design, te gebruiken als opbergmeubel, tafeltje of stoeltje!”

Met Nijmegen zijn we in theorie snel uitgepraat. Mathijs van Vox stuurt ons een foto van een lege doos, “aangezien wij al jaren geen kerstpakketten meer hebben”. Maar dat doet aan de Radboud Universiteit kennelijk nog altijd een beetje zeer. In 2012 was het crisis, vertelt Mathijs, “en het universiteitsbestuur greep dat moment aan om een einde te maken aan de dozen vol chocola, wijn en ragout. Scheelde toch mooi 275.000 euro. Liever daarop bezuinigen dan op onderwijs en onderzoek, zo luidde de rechtvaardiging toen.”
Dit jaar laaide de discussie over het kerstpakket weer op dankzij een opinie van hoogleraar René ten Bos in het Financieel Dagblad. “Met lichte spot, maar toch gemeend schreef hij: ‘Hoe dom is het om dit af te schaffen? Rust aan het arbeidsfront is ermee gediend. Nee, de wereldvrede zelfs. Ik gun alle volkeren in de wereld een kerstpakket.' Het College van Bestuur is het niet met Ten Bos eens en ziet niks in een herinvoering.”

Ook de Universiteit van Amsterdam geeft geen universiteitsbrede kerstpakketten weg. “Soms doen instituten het wel, maar de meeste UvA’ers krijgen niets”, meldt Henk van Folia.

Even verderop in Amsterdam, aan de Vrije Universiteit, zijn ze vrijgeviger. Al ontneemt de VU haar werknemers al jaren de kans om eens lekker over de inhoud van het kerstpakket te zeuren. Met een geschenkbon “mogen mensen lekker zelf op een speciale website kiezen wat ze leuk vinden”, aldus collega Floor van Ad Valvas.
Al blijft deze universiteit het braafste jongetje van de klas, stelt Floor. “Er valt een sportbon van het eigen VU-sportcentrum te kiezen of een donatie aan geselecteerde goede doelen. Een boekenbon is geen optie: er is al een selectie aan boeken gemaakt, van Jamie Oliver tot voedselwetenschapper Martijn Katan. Want stel je voor dat je met kerst graag Fifty Shades of Grey zou willen lezen.
Wie toch voor het ouderwetse kerstpakketgevoel gaat, selecteert het pakket van de Wereldwinkel. Met onder meer een juten tas met hennamotief, een pak appelsap en een Thais wokpakket. Inhoud: rijst, ananas, woksaus, curry-kruidenpasta, wokbakjes en eetstokjes.”

Nee, dan Wageningen University - daar krijgen medewerkers het pas echt goed voor de, nee, hét kiezen. “Een compleet servies, of toch maar een multifunctionele usb-lader. En omdat dit Wageningen is, kun je ook kiezen uit een verrekijker of een keramieken (!) vogelhuis.” Makkelijk voor de bedenker van het kerstpakket, concludeert ook Vincent van Resource: “Zo heb je de minste kans geklaag te moeten aanhoren.”
Voor het ultieme kerstgevoel kun je je budget ook opmaken aan een goed doel. “Of een Donald Duck-abonnement dat recht geeft op elf strips. Ben je toe aan een nieuwe tas of rugzak? Ook daar is in voorzien.”
Of de mooie boodschap aan de binnenkant van de cadeaubon door veel mensen wordt gelezen, betwijfelt hij: “Zelf ben ik halverwege afgehaakt. Het voelde als een speech tijdens een officieel kerstdiner waar makkelijk de helft van geschrapt had mogen worden. Je moet trouwens wel oppassen dat je de cadeaubon rustig openmaakt. Want het blijkt een heel gepuzzel om een kapotgescheurde inlogcode weer enigszins leesbaar te krijgen.”

Maastricht University speelt misschien nog wel het meest op safe (en saai). Werknemers ontvangen voor vijftig euro aan VVV-cadeaubonnen en een dankbrief, “net als vorig jaar, het jaar daarvoor, daarvoor en waarschijnlijk ook daarvoor”, denkt Wendy van Observant.
Ooit waren er verschillende opties, vertelt ze, kenbaar gemaakt op een speciale website. “Er kwam dan een paar weken voor kerst een email-alert. ‘Attentie! Wat wilt u graag ontvangen? Een doos met wellness- of kookspullen of toch maar Iris-cheques? Of geeft u liever aan een goed doel (UAF Vluchtelingen Studenten)?” Op de redactie van Observant koos bijna iedereen voor bonnen. “Niet omdat we niet graag geven, maar omdat het leuk is om iets te krijgen. Of zoals een collega riep: ‘Fijn! Kan ik weer Sloggies kopen bij de Bijenkorf’. U begrijpt: bonnen doen het goed. Een ooit geschonken dinerpas of bonnenboekje met de mogelijkheid een workshop vilten of personal styling te volgen, kon de gemeenschap niet bekoren.”
Overigens komt er nog iets aan: een jubileumboek vanwege het veertigjarig feestje van de Limburgse universiteit. “Was mooi geweest voor onder de kerstboom, maar het wordt januari. Het UM-post-kerst-geschenk.”

Het kerstpakket van de Erasmus Universiteit Rotterdam zit dit jaar in een stevige doos met een handig handvat, “dat overigens wel pijn gaat doen als je er de halve Rotterdamse binnenstad mee doorkruist. Net als vorig jaar, alleen toen kwam je er thuis achter dat je in de doos een rolkoffertje had meegesjouwd”, verhaalt Elmer van Erasmus Magazine.
De inhoud van dit jaar is volgens hem “klassiek, grijs (letterlijk) en degelijk. Maar geen klachten, want wij houden wel van een traditionele kerst. De cashewnootjes, chocola en toastjes ontbreken niet, er is een flesje wijn en ook het verplichte non-foodproduct is aanwezig: een hamamdoek. Een belangrijk pluspunt: geen varkensvlees dit jaar. Nog een plusje: lokale producten zoals maasstroompjeskoek en Rotterdamse zeemansboter. De Tony Chocolonely is al op”.