Met het debacle rond de nieuwbouw van ROC Leiden nog vers in het geheugen heeft de Onderwijsinspectie onderzocht hoe het staat met de huisvesting in het mbo en in het hoger onderwijs. Een analyse van de jaren 2013 en 2014 brengt geen “nieuwe acute of ernstige risico’s aan het licht”.

De universiteiten steken de komende jaren veel geld in de vervanging van hun gebouwen: ruim drie miljard, waarvan achthonderd miljoen euro in de periode tot en met 2017. Aanzienlijk meer dan de vijfhonderd miljoen in het hbo, waar de gebouwen minder oud zijn en het merendeel wordt gehuurd.

Met name de Universiteit van Amsterdam en de Vrije Universiteit gaan fors investeren, maar tot nog toe gaat het goed, meent de inspectie. Wel is afgesproken dat de instellingen de inspectie zullen informeren over financiële tegenvallers. Ook aan de TU/e is en wordt volop gebouwd en verbouwd; grootste lopende project is de renovatie van Atlas (voorheen Hoofdgebouw).

In het hbo moeten de pabo’s oppassen met nieuwbouw, want de studentenaantallen zijn daar flink teruggelopen. Bij de kunstenopleidingen, die het meest investeren, is dat risico gering omdat er nog altijd meer aanmeldingen dan beschikbare plaatsen zijn.

In het algemeen waarschuwt de inspectie dat een realistische inschatting van de ontwikkeling van de studentenaantallen cruciaal is bij grote vastgoedbeslissingen. De hogescholen en zeker de universiteiten hebben de neiging om daar te optimistisch over te zijn. In september 2015 was er na de invoering van het leenstelsel geen groei, maar juist een flinke daling van de instroom en die was niet voorzien door de instellingen.

In reactie op het onderzoek waarschuwt onderwijsminister Jet Bussemaker de instellingen dat ze moeten zorgen voor genoeg flexibiliteit in de huisvesting. Dan kan een dalende instroom worden opgevangen, maar ook de effecten van afstandsonderwijs: als er meer studenten vanuit huis college volgen, zijn er minder gebouwen nodig.

Aan de TU/e, waar nog steeds sprake van een groeiende instroom, heeft het College van Bestuur al diverse malen laten weten niet te gaan investeren in nieuwbouw. Het enige grote bouwproject dat na Atlas nog op de agenda staat, is de renovatie van Gemini, het onderkomen van Werktuigbouwkunde en Biomedische Technologie.

Net als de inspectie wil de minister dat de instellingen hun grote investeringen beter onderbouwen en eerder aankondigen in hun jaarverslag. Nu moet dat drie jaar van tevoren en als het aan Bussemaker ligt, wordt die termijn vijf jaar.