Wetenschap maakt sinds jaar en dag deel uit van het blokkenschema van Lowlands. Zowel festivalgangers als onderzoekers profiteren: de eersten van fascinerend infotainment, de laatsten van interactie met het publiek en aantallen proefpersonen waar zij in het lab slechts van kunnen dromen. Het festival in Biddinghuizen werkt voor Lowlands Science (kortweg LL Science) samen met NWO.

Antal Haans diende met zijn collega’s van de Dutch Touch Society een aanvraag in, die werd gehonoreerd. De wat? De ‘Dutch Touch’ is een netwerk van onderzoekers afkomstig van universiteiten, hogescholen, TNO en bedrijfsleven. “Wat we gemeen hebben, is dat we elk vanuit onze eigen discipline – van neuropsychologie tot technologie – onderzoek doen naar de sociale of affectieve aanraking,” vertelt Haans, die zelf naast ingenieur ook omgevingspsycholoog is. 

Huidhonger

De leden van de Dutch Touch willen het onderzoek naar de sociale aanraking een stimulans geven. Het voelen van aanraking, de tastzin, is een vergeten zintuig in de wetenschap, stelt Haans. “Maar vooral in de technologie. Wat de wetenschap al wist, hebben we als maatschappij tijdens de coronajaren ervaren: aanrakingen zijn essentieel voor ons welzijn. We kregen last van huidhonger en zorginstellingen bedachten lowtechoplossingen waardoor we opa of oma toch een knuffel konden geven, zij het dan met plastic ertussen.”

Maar toch, zegt Haans, kunnen we elkaar in Teams wel horen en zien, maar geen hand geven. De ‘voeltechnologie’ die er wél is, maakt vaak gebruik van trilmotortjes – wat heel anders voelt dan een aai of knuffel – en richt zich op praktische toepassingen, zoals voor blinden en slechtzienden. 

“Terwijl we weten dat aanraking veel invloed heeft op hoe we ons voelen. Zo kunnen affectieve aanrakingen een rol spelen bij stressregulering en pijnreductie. En dat is waar het experiment op Lowlands om draait”, zegt Haans, die op de TU/e als universitair docent werkt bij de onderzoeksgroep Human Technology Interaction (IE&IS). 

Pijnprikkel

Wat staat de festivalbezoekers te wachten bij het experiment? De Lowlands-website belooft ‘een ervaring die je niet loslaat’. Haans legt uit: “We stellen de deelnemers bloot aan een pijnprikkel en een angstprikkel, en verdelen hen daarbij in vier groepen: een kwart houdt tijdens de ervaringen de hand vast van een vriend of vriendin, een kwart doet dat bij een onbekende, nog een kwart houdt een HUG vast en de controlegroep zit naast een bekende, maar raakt diegene niet aan.”

Een HUG? “Dat is een interactieve knuffelpop – met lange, verzwaarde armen en een hartslag – die is ontwikkeld voor mensen met dementie. We willen ermee onderzoeken of technologisch gemedieerde aanraking ook een regulerend effect heeft op stress en pijn.” 

Toepassingen zijn denkbaar in de zorg, mocht er bijvoorbeeld onverhoopt een nieuwe pandemie optreden, zegt Haans. “En een deel van de mensheid vindt sociale aanrakingen stressvol en vermijdt deze. Zij kunnen dan mogelijk toch profiteren van de pijnstillende en stressverlagende effecten van aanraking.”

Speldenprik

‘Ten bate van de wetenschap’ heeft Haans in de aanloop naar Lowlands de ene na de andere horrorfilm bekeken. “Collega’s hebben de engste fragmenten geselecteerd en deze voorzien van licht-, geluids- en geureffecten.” Dit alles om bij het experiment de optimale stressreactie op te roepen, maar wel binnen de veiligheidseisen en ethische kaders. Zo moeten proefpersonen achttienplus zijn. 

Tijdens de horrorervaring wordt het vochtgehalte op de huid geregistreerd, want bij stress gaan we zweten. “Dat is een fysiologische, objectief meetbare variabele.” De pijnprikkel wordt gecreëerd met elektrische schokjes. Die meting is subjectiever: “Deelnemers moeten aangeven wanneer de pijn het niveau van een speldenprik bereikt.” Hoe later dat is, hoe minder pijn de proefpersoon ervaart. 

Nuchter

Haans staat een intensief weekend te wachten: “Donderdag is de opbouw, en daarna staan we drie dagen van twaalf tot acht uur op het festivalterrein. Volgens de Lowlands-organisatie mogen we vier- à vijfhonderd proefpersonen verwachten.” Dat niet iedereen nuchter op zal komen dagen, is een variabele waar de onderzoekers rekening mee houden: “We informeren naar alcohol- en middelengebruik.”

Hij hoopt dat de data aanleiding geven tot publicatie. “Maar dat is niet waar ik het meest naar uitkijk. Deze manier van onderzoek doen is uniek, en het is ook een geweldige kans om in gesprek te gaan met de bezoekers en hen te vertellen over de wetenschap van de social touch.”