Ooit was de TU/e acht wetenschapswinkels rijk. Deze ‘winkels’ zochten de verbinding tussen de universiteit en de praktijk. Zo konden mensen van buitenaf aankloppen met vragen over een specifiek vakgebied. Ook de Bouwkundewinkel - zoals de naam al doet vermoeden, de wetenschapswinkel van de faculteit Built Environment (BE) - is met die gedachte ontstaan.

Over de jaren heen hebben vrijwel alle wetenschapswinkels hun deuren moeten sluiten, behalve de Bouwkundewinkel. En dat zijn ze voorlopig ook niet van plan. Hun geheim: de student centraal zetten. 

Van PAB naar Bouwkundewinkel

Vijftig jaar geleden werd de Bouwkundewinkel opgericht als achtste en laatste wetenschapswinkel van de universiteit. “Toen heette het nog Planologisch Adviesbureau, kortweg PAB”, legt Floor van Schie uit, coördinator van de Bouwkundewinkel en docent Structural Design bij BE.

Oud-coördinator Faas Moonen heeft dit jaar na 24 jaar het coördinatorschap overgedragen aan Van Schie. Hij herinnert zich nog goed wat de aanleiding was voor het oprichten van de winkel. “In die tijd werden enorm veel huizen afgebroken door projectontwikkelaars om vervolgens nieuwbouwprojecten neer te zetten. Binnen de faculteit heerste daar veel frustratie over, omdat de huizen die werden afgebroken nog in goede staat waren”, vertelt hij. “Door het opzetten van de winkel hoopten we advies te kunnen geven aan dit soort externe partijen.”

In eerste instantie beperkte het PAB zich enkel tot planologische vraagstukken. “Dat gaat echt over stedenbouw, dus hoe richt je een stad of een wijk in”, vertelt Van Schie. Al snel na de oprichting rolden er ook allerlei vragen binnen over andere specialisaties, zoals bouwtechniek of architectuur. “Dus in 1985 besloten we het breder te trekken en werd het PAB omgedoopt tot de Bouwkundewinkel. Hier konden mensen aankloppen met alle bouwkundige vragen”, aldus Moonen. 

Bestaansrecht

Tot 2010 ging het bij de Bouwkundewinkel en de meeste andere wetenschapswinkels aan de TU/e van een leien dakje. “Tot de bezuinigingen van 2010”, herinnert Moonen zich. “Voorheen werden wetenschapswinkels direct gefinancierd door het College van Bestuur, maar het jaar daarvoor werden deze budgetten overgeheveld naar de faculteiten zelf”, legt hij uit. “Toen de faculteiten een jaar later flink moesten bezuinigen, waren de winkels vaak het eerste dat werd opgeheven.”

Tot die tijd had de Bouwkundewinkel nog geen educatief aspect, het was toen nog geen vak dat studenten konden volgen. “Destijds waren er zeven studenten als medewerker aangesteld, als een soort bijbaan. Deze zeven studenten waren de enigen die de opdrachten van de winkel uitvoerden, verder niemand”, legt Moonen uit. 

Moonen was in die tijd coördinator van de winkel en besloot een drastische verandering door te zetten. “We zeiden: als we bestaansrecht willen hebben, dan moeten we er voor alle studenten zijn”, vertelt hij. “Als universiteit ben je er in de eerste plaats namelijk om studenten wat te leren. Dus door onze opdrachten te integreren in het onderwijs, in de vorm van een vak, kunnen we studenten onderwijzen én ons bestaansrecht waarborgen.”

Goede keuze

Dat dat de juiste stap was, is inmiddels wel gebleken. Inmiddels is de Bouwkundewinkel al vijftien jaar onderdeel van het BE-curriculum en de cijfers liegen er niet om. “Afgelopen jaar hebben we een record neergezet ten opzichte van de afgelopen tien jaar. Toen volgden 94 studenten het vak en voerden zij gezamenlijk 32 projecten uit”, vertelt Luc Slangewal, medewerker bij de Bouwkundewinkel. 

In de oude situatie, vóór de omslag naar educatie in 2010, was het team groter (zeven studentmedewerkers en een coördinator), maar was de output kleiner. “Toentertijd werden er maar zo’n tien projecten per jaar uitgevoerd én maakte het nog geen onderdeel uit van het onderwijs”, vertelt Moonen. “Zo zie je maar weer dat een bezuiniging ook een goed effect kan hebben!”

Van uitvoeren naar organiseren

De winkel heeft nog steeds een viertal studentmedewerkers, waar Slangewal er een van is, maar zij voeren geen projecten meer uit zoals voorheen gebeurde. “Wij hebben een organisatorische rol en ons werk in de winkel wordt gezien als een soort bestuursjaar”, legt hij uit. Samen met coördinator Van Schie bekijken zij de projecten die binnenkomen. “Klanten kunnen bijvoorbeeld een probleem hebben met hun eigen woning, de speeltuin van een school of de indeling van een nieuwe wijk. Dat is altijd nog ongelofelijk vaag als ze binnenkomen bij de winkel.”

Het is vervolgens aan de winkelmedewerkers om deze vraagstukken scherper te definiëren en om te zetten tot haalbare projecten voor studenten. “Wij medewerkers kijken: is het bachelor- of masterniveau, kan je hier acht weken mee vullen, en het allerbelangrijkste: is er begeleiding”, legt Slangewal uit. “Wij kijken welke docent bij het onderwerp past en wanneer zij beschikbaar zijn.” Afgelopen jaar werkten in totaal achttien BE-docenten als begeleider bij een of meer Bouwkundewinkelprojecten.

Op naar de honderd 

Met vijftig jaar op de teller is de Bouwkundewinkel niet meer weg te denken uit de faculteit BE, en als het aan Van Schie, Moonen en Slangewal ligt, gaat die teller op naar de honderd. “Het is echt een uniek vak waar studenten met echte klanten kunnen werken, iets wat ze bij andere vakken niet of heel weinig krijgen. Die praktijkervaring is enorm waardevol voor studenten”, aldus Van Schie.