TU/e-studenten in gesprek met Milieudefensie over Shell-zaak

Op 26 mei dit jaar was het zover: Milieudefensie won een slepende zaak tegen Shell. De rechtbank in Den Haag oordeelde dat het bedrijf wereldwijd de verantwoordelijkheid heeft om de uitstoot van CO2 sneller terug te dringen en daar op korte termijn werk van moet maken. Een historisch moment, want voor het eerst in de geschiedenis moet een bedrijf zijn beleid in lijn brengen met het Klimaatakkoord van Parijs. Deze zaak is om die reden maar wat interessant voor studenten van het Bachelor-vak ‘Industrial Ecology’. Op dinsdag 22 juni gingen zij via Zoom in gesprek met de sleutelfiguren in de zaak vanuit Milieudefensie.

door
foto Floortje van Gameren

“Met Industrial Ecology krijgen eerstejaarsstudenten een brede introductie in het thema duurzaamheid en de daaraan gekoppelde energietransitie”, zegt Bart Wesselink, docent van het vak aan de TU/e. “Gedurende het jaar heb ik vaker gastlectures georganiseerd waarbij ik de vloer gaf aan studenten om vragen te stellen aan de sprekers. Ik heb enkele jaren bij Milieudefensie gewerkt en met die achtergrond en wat hulp van anderen is het gelukt om de sleutelfiguren in het proces bereid te krijgen om een gastlecture te geven aan de studenten.”

Een van die sleutelfiguren is Donald Pols, de directeur van Milieudefensie. De foto waarop hij juichend en met tranen van geluk de rechtbank uitliep nadat bekend werd dat Milieudefensie de zaak had gewonnen, ging de wereld over. “Het was een moment van ontlading. We zijn er vijf jaar lang mee bezig geweest en vijf jaar lang kan je geen resultaat laten zien tot dat moment. Het was opluchting, het was de overwinning, het was alles. Dit is mijn werk, maar ik ben in de eerste plaats ook vader en ik maak me ontzettend veel zorgen om de toekomst van mijn kinderen”, zegt Pols tijdens de online meeting met ruim vijftig studenten. Ook zijn collega Nina de Pater, die inhoudelijk verantwoordelijk was voor de zaak, is aangeschoven en ook zij weet dat moment nog maar al te goed. “Ik denk dat dit wel het hoogtepunt was van mijn carrière, ook al kom ik pas net kijken.” De Pater behaalde in 2018 haar master Milieuwetenschappen aan de Universiteit Wageningen.

Vragen studenten

Na een korte introductie van de twee en een opfrisser over hoe de zaak ook alweer in elkaar zat, werd de vloer aan de studenten gegeven. De vragen stroomden al snel binnen. Zo vroeg student Mirko Bolsenbroek zich af of Milieudefensie gedurende het proces niet een keer twijfels kreeg. “Hebben jullie op een bepaald moment niet een keer gedacht: Shell heeft wel een aantal heel sterke punten?” Pols’ antwoord daarop: “Nee, ik heb nooit getwijfeld aan de zaak. Het is een vreemd gevoel als je tegenover zo’n grote multinational staat, maar er waren eerder veel momenten te noemen waarop Shell onze argumenten en verweer niet zag aankomen. Het leek eerder andersom.” De Pater vult aan: “Deze zaak is de eerste in zijn soort, we hadden geen voorbeeld en dus geen vergelijkingsmateriaal. Op de dag van de uitspraak was ik wel ontzettend zenuwachtig omdat we ons afvroegen of de rechter wel het lef zou hebben om een uitspraak te doen waardoor wij de zaak zouden winnen.”

Precedent

Student Thomas Fransen vraagt zich vooral af wat het precedent precies inhoudt dat de rechter met de zaak heeft neergezet. “Is de stap voor organisaties om andere multinationals in een vervuilende industrie voor de rechter te slepen nu kleiner?” Pols denkt van wel. “Door deze zaak is een groot risico ontstaan voor andere grote bedrijven in deze industrie. Shell moet zich echt aan deze afspraken houden, want die zijn bindend en het bedrijf voelt uiteraard ook de druk vanuit de aandeelhouders.” Als voorbeeld haalt Pols de Urgenda-zaak aan waarbij de rechter besloot dat de Nederlandse staat meer moet doen tegen de uitstoot van broeikasgassen. “Ook dit was een unieke zaak en daarna ontstonden er ook allerlei initiatieven en voorbereidingen op nieuwe stappen naar de rechter. We verwachten nu hetzelfde effect, want veel punten waarop Milieudefensie de Shell-zaak heeft gewonnen, zijn te kopiëren naar andere milieuzaken op wereldwijd niveau. Dit geeft organisaties en burgers meer moed om daadwerkelijk de gang naar de rechter te maken.”

In het verlengde daarvan stelt Tom Siebelt de vraag wat er nu verder gaat gebeuren, ook op het gebied van investeringen. “De vrees bestaat dat Shell gaat verkopen, dus dat Shell een deel van zijn vervuilende industrie in de verkoop zet", zegt De Pater. "Toch is dat makkelijker gezegd dan gedaan, want de uitspraak is wereldwijd geldig. Investeerders lopen dus een enorm risico en zullen zich wel een aantal keer hardop afvragen of een dergelijke investering wel zo interessant is op de langere termijn.”

'This is big'

Meie Kleijburg vraagt zich tenslotte af of Shell nog tegen de uitspraak in beroep kan gaan. Pols: “Wat er ook gebeurt, stel Shell gaat opnieuw naar de rechter en Milieudefensie bestaat morgen niet meer, dan is nu de eerste stap gezet om te veranderen. Het gaat niet alleen om de targets te halen die nu door de rechter zijn bepaald, maar dat er daadwerkelijk een eerste aanzet wordt gedaan voor een transitie naar duurzame energie. This is big.”

Geheugenopfrisser

De rechtszaak tegen Shell was aangespannen door Milieudefensie en zes andere organisaties, zoals Greenpeace, Fossielvrij NL en de Waddenvereniging. Ook 17.000 burgers steunden de zaak. Shell moet van de rechter veel meer doen om gevaarlijke klimaatverandering te voorkomen. Het bedrijf moet in 2030 netto 45 procent minder CO2 uitstoten ten opzichte van 2019. Shells doelstelling voor de uitspraak was om zijn CO2-uitstoot te reduceren met minimaal 20 procent voor 2030 en 45 procent tegen 2035.

Deel dit artikel