“De opening van het academisch jaar heeft al jaren stevige allure, en ik ben blij dat we die traditie kunnen voortzetten met de komst van minister Brekelmans, die vanwege zijn kennis en prominente rol binnen de Nederlandse politiek een waardevolle bijdrage aan het thema kan leveren”, aldus collegevoorzitter Koen Janssen in de persaankondiging van het evenement. 

Het thema waar Janssen het over heeft: Building blocks for the future. Daarmee wil de universiteit de nauwe samenwerking benadrukken met partners waarmee ze naar eigen zeggen wereldwijde maatschappelijke uitdagingen aanpakt en innovaties ontwikkelt die bijdragen aan de technologische soevereiniteit en het wereldwijde concurrentievermogen van Europa. 

Logisch

Zo denkt ook Brekelmans erover. “Zonder jullie kunnen we Nederland niet veilig houden. Wat jullie bedenken, onderzoeken en ontwikkelen, heeft de potentie om bij te dragen aan de veiligheid van Nederland, Europa en de NAVO.” De keuze voor deze minister lijkt logisch gezien de TU/e dit voorjaar aan tafel zat met Defensie om te praten over een strategisch partnerschap. 

“Defensie is een terrein dat sterk in ontwikkeling is door de geopolitieke ontwikkelingen, en waarin innovatie een steeds grotere rol speelt. Mede daardoor valt goed de link te leggen tussen het werkterrein van de minister en onze universiteit”, motiveert TU/e-woordvoerder Frans Raaijmakers. 

Moeilijk moment

Maar de komst van Brekelmans komt voor sommigen op een moeilijk moment. De laatste jaren wordt in Nederland veel gedemonstreerd tegen de samenwerking met Israëlische universiteiten en bedrijven vanwege hun banden met het leger en de militaire industrie. Ook in Eindhoven klinkt geregeld kritiek en de TU/e-campus is nog steeds het toneel van protest.

Dit keer kraakt University Rebellion Eindhoven (zie kader) een kritische noot over de keuze van de keynotespreker. “Binnen onze groep rijst één grote vraag: vinden de universiteiten het prima om hun eigen stopzetting van de financiering te sponsoren?”, zegt woordvoerder Magdalena Skoda. Doelend op de bezuinigingen op het hoger onderwijs die het demissionaire kabinet afgelopen jaar doorvoerde. 

De actiegroep sluit zich aan bij actievoerders in Enschede, die eerder deze zomer eisten dat premier Schoof vervangen zou worden door een andere spreker tijdens de OAY van de Universiteit van Twente. De actiegroepen, waaronder University Rebellion Eindhoven, zien niet in hoe de huidige opzet van publieke evenementen dialoog creëert.

Geen toespraak, maar debat

De vorm die universiteiten kiezen voor het gesprek tussen tegengestelde partijen is van groot belang, stelt Skoda. “Als een machtige politicus een podium krijgt, wordt zijn of haar autoriteit over academische kwesties en visies op de toekomst van de academische wereld gelegitimeerd, zelfs als het evenement als neutraal wordt gepresenteerd.”

“Rectoren van technische universiteiten hebben het erover dat de Nederlandse overheid de academische vrijheid steeds meer inperkt. Ze stellen dat universiteiten plekken moeten blijven voor onderzoek, dialoog en reflectie”, vervolgt Skoda. Laat Schoof en Brekelmans geen toespraak houden, maar geef ze het podium in een debat of panel, luidt de boodschap van de actiegroep.  

Die paneldiscussie vindt wel plaats tijdens de OAY, maar niet met de demissionair minister van Defensie. Over de vraag welke voorwaarden Den Haag moet scheppen om innovatieclusters zoals Brainport te laten floreren en de Europese concurrentiekracht te versterken gaan onder andere Eindhovens burgemeester Jeroen Dijsselbloem, start-upadviseur en Lightyear-oprichter Lex Hoefsloot en onderzoeker Maaike Okano-Heijmans van Instituut Clingendael, met elkaar in gesprek. 

University Rebellion Eindhoven is een lokale tak van de landelijke activistische beweging University Rebellion, onderdeel van Extinction Rebellion Nederland. De beweging positioneert zich als een niet-hiërarchische, lokaal georganiseerde groep, voortkomend uit studentenactivisme. University Rebellion Eindhoven bestaat voornamelijk uit TU/e-studenten, die zich als actievoerders manifesteren tijdens protesten.