De dag begint met een vrolijke noot van Carlo van de Weijer, directeur van het Eindhoven Artificial Intelligence Systems Institute (EAISI), die een absurdistisch gesprek voert met een van de robots die hem op het podium vergezelt, over of hij ‘haar’ kan vertrouwen. Daarmee introduceert hij het thema van de AI-summit: hoe kun je AI vertrouwen? De luchtige sfeer verandert echter snel wanneer minister Van Weel het woord neemt om het over het vertrouwen van AI op het slagveld te hebben. 

Hij vertelt dat hij kort geleden nog in Oekraïne is geweest: “Daar zag ik met eigen ogen hoe technologie een cruciale rol speelt in de verdediging van het land”, vertelt hij. Zo helpt AI onder andere met het snel analyseren van satellietbeelden, het verwerken van dronebeelden en bij de inzet van autonome drones en robots.

Geopolitieke machtsstrijd

“Onze inlichtingendiensten maken geen geheim van het feit dat huidige AI-modellen alle bestaande veiligheidsrisico’s voor Nederland en Europa vergroten”, stelt Van Weel. Maar hij zegt de technologie ook juist nodig te hebben om Nederland veilig te houden. Daarnaast wordt AI door andere grootmachten in de wereld volgens hem al grootschalig gebruikt en uitgerold. “Kunstmatige intelligentie is het onderwerp van een felle geopolitieke machtsstrijd. Al in 2017 zei Vladimir Poetin dat wie de leiding neemt in kunstmatige intelligentie, de wereld zal regeren. En in dit geval had hij gelijk”, aldus Van Weel.

Nederland en Europa kunnen volgens hem niet achterblijven. Zaak is dus om te versnellen, stelt hij, maar dan wel op een verantwoorde manier. Op de vraag hoe je AI op het slagveld kunt vertrouwen, komt geen concreet antwoord. 

Race to the bottom

Volgens de minister moet er wel een juiste balans zijn tussen regelgeving en ruimte voor innovatie. Regels mogen wat hem betreft innovatie niet belemmeren, maar moeten wel streng genoeg zijn om die ethisch verantwoord te houden. Wat doe je echter als je zelf AI ethisch verantwoord wil inzetten, maar andere machten dat niet doen, is een vraag die na afloop van zijn toespraak uit het publiek komt. Maak je het jezelf niet te moeilijk door regels op te leggen die anderen niet hanteren? Het alternatief is volgens Van Weel een ‘race to the bottom’. “Wat ons onderscheidt van onze tegenstanders, en daar reken ik Rusland ook toe, is dat we ethische normen hebben. Daar zijn we bereid voor te vechten.” Als je die normen niet toepast op het slagveld heb je volgens hem al verloren. 

Daarom zet Nederland volgens hem in op verantwoord gebruik van AI. Tegelijkertijd willen zowel Nederland als Europa de verdere ontwikkeling ervan stimuleren, stelt hij. Daarvoor geeft hij het voorbeeld van twintig AI-fabrieken die in Europa worden gebouwd, waarvan er ook een in Groningen komt te staan. Brainport noemt hij een belangrijke technologische hub en belangrijke speler in het veld. “We hebben jullie expertise hard nodig”, aldus Van Weel. 

Oproep

Die boodschap komt aan bij het publiek, waaronder ook lid van het management team van EAISI Paul Merkus. Na afloop kan hij niet anders dan gelijkenissen zien met een toespraak van minister Brekelmans van Defensie, eerder dit jaar op de opening van het academisch jaar. “Die deed toen een oproep aan de universiteit. Vandaag deed Van Weel eigenlijk hetzelfde aan de AI-gemeenschap.” 

Het is volgens Merkus een oproep om kennis op het gebied van AI op te bouwen en te versterken, omdat die “super essentieel is voor onze veiligheid”.  Hij ziet daarin wel een rol voor de universiteit, om de kennis naar het domein te brengen. Paul Hofman van Library and Information Services (LIS) staat naast hem en denkt er hetzelfde over. “Veiligheid is van ons allemaal, daar kunnen we ook allemaal op onze eigen manier aan bijdragen.” Het feit dat de minister in zijn toespraak zowel de mogelijkheden als ethische kwesties ter sprake bracht, wekte bij hem vertrouwen. 

Robothonden

In de hal komen ook twee studenten van Tech United aangelopen, ze hebben robothonden bij zich, die eerder bij Carlo van de Weijer op het podium stonden. Het kleinste hondje viel tijdens zijn toespraak ‘in slaap’. “De batterij had een error en ik kreeg hem niet meer uit zitstand”, vertelt BME-student Jaime Scheepers lachend. “Toen ging hij er maar bij liggen.”