Voor de derde keer zijn duizenden studenten bevraagd over hun mentale gesteldheid en hun gebruik van drank en drugs. Nog altijd heeft een aanzienlijk deel last van psychische klachten, melden het Trimbos-instituut, RIVM en GGD GHOR Nederland.

De mentale gezondheid is vooral verbeterd ten opzichte van de eerste meting in 2021, toen studenten nog te kampen hadden met de lockdowns in de coronacrisis. Het verschil tussen 2023 en 2025 is een stuk kleiner.

Studenten voelen zich weer iets vaker tevreden over het leven: het rapportcijfer steeg van een 6 in de coronacrisis naar een 6,7 in 2023. Nu is dat een 6,8 geworden. 

Ook heeft een minder grote groep last van eenzaamheid: dit percentage daalde sinds 2021 van 79 naar 62 naar 60 procent. En studenten voelen minder prestatiedruk: het gaat van 54 naar 44 naar 41 procent.

Maar de problemen zijn niet voorbij. Nog altijd heeft ruim 80 procent van de studenten de afgelopen maand last gehad van angst- of depressiegevoelens en ongeveer een kwart van hen voelt zich soms levensmoe. Meer dan de helft ervaart veel stress, met name door hun studie, maar ook door persoonlijke problemen of financiële zorgen.

Middelengebruik

Alcohol en cannabis zijn de meest gebruikte middelen onder studenten. Eén op de vier is een overmatige of zware drinker. Bijna de helft heeft wel eens wiet gebruikt en 5 procent doet dit wekelijks.

Ook xtc blijft populair onder studenten: één op de vijf heeft dit middel weleens gebruikt en 11 procent deed dat in het afgelopen jaar. Voor cocaïne gaat het om 10 en 5 procent. Ook heeft 15 procent wel eens een psychedelisch middel genomen, zoals truffels of LSD.

Wie in een studentenhuis woont, blijkt meer middelen te gebruiken dan wie nog bij zijn ouders woont. Ook blijkt dat studenten met veel stress en/of slaapproblemen vaker alcohol of drugs gebruiken.

Studenten zoeken minder snel hulp bij problemen met middelengebruik (22 procent) dan bij psychische klachten (66 procent). Vaak geven zij aan er geen behoefte aan te hebben.

Respons

In totaal hebben 27 duizend studenten van dertien hogescholen en elf universiteiten de vragenlijst ingevuld: de respons was bijna 6 procent. Maar wie vult de vragenlijst in? Er kan sprake zijn van een vertekening, waarbij vooral studenten met problemen meedoen. 

Dat weten de auteurs van het rapport ook. Ze benadrukken daarom dat de cijfers niet exact zijn, maar wel een beeld geven van de mentale gezondheid en het middelengebruik van studenten.

De Landelijke Studentenvakbond (LSVb) reageert verontrust op de uitkomsten van de monitor: “Een generatie verzuipt, terwijl de politiek toekijkt.” De bond pleit voor een hogere basisbeurs, een lagere rente op studentenleningen en meer studentenwoningen.

Het Interstedelijk Studenten Overleg (ISO) prijst de ‘grote stappen’ die onderwijsinstellingen hebben gezet, maar pleit voor een ‘aandachtsplicht’ van instellingen richting hun studenten. Daarnaast zou het onderwijssysteem minder stress moeten veroorzaken. 

Demissionair onderwijsminister Gouke Moes ziet in het rapport een bevestiging dat het huidige beleid vruchten afwerpt. “Goed in je vel zitten is een randvoorwaarde om goed te kunnen studeren.” Wat hem betreft blijft het ministerie van OCW het landelijke programma voor studentenwelzijn (STIJN) steunen en komt er lokale samenwerking tussen onderwijs, gemeenten en zorg.

De universiteiten zijn blij met de verbetering, aldus koepelvereniging UNL. Studentenwelzijn blijft wel een aandachtspunt voor universiteiten. “Belangrijk is dat we dit blijven doen met andere organisaties. Het onderzoek laat zien dat ook veel omstandigheden van buiten het onderwijs invloed hebben op het welzijn van studenten.”