Nederland dreigt onbestuurbaar te worden. De belangrijkste oorzaak voor de wooncrisis is de migratiecrisis. Nederland heeft nieuwe steden nodig. Om deze stellingen draaide het verkiezingsdebat Wie bouwt de toekomst, dat georganiseerd was door Studium Generale. 

De Blauwe Zaal zat vol met bijna 300 studenten, hier en daar een medewerker en enkele bezoekers van buiten de universiteit. Voor het eerst zijn twee extra rijen stoelen toegevoegd om het grote aantal belangstellenden een plaats te bieden. Tijdens eerdere edities bezochten tussen 150 en 200 bezoekers het verkiezingsdebat. Waar de toegenomen belangstelling door komt, weet de organisatie niet. 

Bij binnenkomst krijgt iedereen drie gekleurde kaartjes. Slechts een enkele keer gaan ze de lucht in. Bijvoorbeeld wanneer gevraagd wordt naar wie er voor het eerst mag stemmen (enkele tientallen), wie voor de tweede keer (evenveel) en wie de tel is kwijtgeraakt (het merendeel). 

Plaagstootje

Een van de kandidaat-Kamerleden vroeg debatleider Erik Stam vooraf wat hij kon verwachten: een gevecht, veel oneliners of een beschaafd gesprek. Al gauw blijkt dat de acht debaters elkaar vaak vinden op de inhoud. Een beschaafd gesprek dus, met af en toe een plaagstootje of grappige uithaal. 

Acht van de elf uitgenodigde partijen zijn komen opdagen: Volt, PvdD, GroenLinks-PvdA, D66, SP, NSC, CDA en VVD. De kandidaten staan tussen plek 5 en 21 op de kieslijst van hun partij. PVV, BBB en JA21 wilden niet komen. Gejuich stijgt op uit de zaal wanneer Jade van der Linden van GroenLinks-PvdA het woord neemt, ze is de enige vrouw tussen de andere kandidaten en is TU/e-alumnus. 

De kandidaat-Kamerleden mogen een cijfer geven voor het gevoel dat ze hebben bij de bestuurbaarheid van Nederland. VVD en D66 zijn het meest optimistisch. CDA, SP en GroenLinks-PvdA maken zich de meeste zorgen. De laatsten verwijten de regeringspartijen er een puinhoop van te hebben gemaakt. Nederland is goed bestuurbaar vinden zij, maar wel met de juiste mensen aan de knoppen. 

Lef en daadkarcht

Wat moet er gebeuren om het land beter bestuurbaar te maken? Daar zijn de meesten partijen het over eens. Er moet veel meer worden samengewerkt. Fatsoenlijk en oplossingsgericht, benadrukt het CDA. En er mag meer lef en daadkracht worden getoond, voegt GroenLinks-PvdA toe. “We hebben elkaar nodig om belangrijke dossiers zoals het woningtekort en de stikstofcrisis vlot te trekken.” 

Concrete ideeën zijn er ook. VVD wil een kiesdrempel invoeren, NSC stuurt aan op meer regionale verbinding en Volt roept op tot meer langetermijnbeleid. PvdD zoekt de oplossing in minder veeteelt. Daardoor gaat het stikstofslot eraf en kan er meer gebouwd worden. “Anders zijn de gevolgen voor jullie, de nieuwe generatie”, is de waarschuwing. 

In de zaal zit een lid van studentenfractie Groep-één in de universiteitsraad. Hij schetst de noodzaak van het woningtekort voor studenten. “Elk jaar melden zich 3000 nieuwe studenten aan bij de TU/e. Dit jaar hebben 500 van hen zich moeten afmelden omdat ze geen huisvesting konden vinden.” Hij pleit voor het creëren van voldoende betaalbare studentenwoningen. Die oproep vindt gehoor.

Extra investeren

De meeste partijen willen meer woningen bouwen voor doelgroepen als studenten en ouderen. En ze willen maatregelen zoals het toestaan van woningsplitsing, mogelijkheden tot optoppen en aanplinten, en het inkorten van vergunningtrajecten en bezwaar- en beroepsprocedures. Het bouwen van tien nieuwe steden, een initiatief van D66, valt bij de andere kandidaten minder goed. ‘Onrealistisch’ en ‘dat duurt te lang’, vinden zij. NSC vraagt studenten Built Environment in de zaal mee te denken.

Volgens de debaters wordt de wooncrisis niet veroorzaakt door de migratiecrisis. Kennismigranten en internationale studenten zijn nodig, vooral in deze regio. Maar de komst van zo’n honderdduizend mensen per jaar baart NSC en Volt wel zorgen. “De universiteiten hebben een perverse prikkel gekregen om internationale studenten te werven, maar er worden onvoldoende woningen gebouwd”, aldus Volt. 

Over onderwijs is weinig gesproken, maar in het slotwoord voegt D66 toe dat de partij 5,1 miljard euro extra wil investeren. “Investeer je in onderwijs en onderzoek, dan investeer je in de toekomst van Nederland.” De SP sluit zich hierbij aan. Samen met D66 heeft de partij een manifest opgesteld om studenten onder meer tegemoet te komen met een lager collegegeld en een hogere basisbeurs.

Niet veel wijzer

Voor aanvang van het debat was interactie met het publiek beloofd, maar afgezien van een paar vragen uit het publiek, was er geen tijd voor verdieping. Vijfdejaarsstudent Industrial Engineering Mika Schipper vond het debat erg interessant. “Maar ik heb niet het idee dat ik er veel wijzer van ben geworden”, zegt hij na afloop. “Ik had iets meer ruimte voor discussie verwacht, en gehoopt dat de kandidaten konden toelichten waarom ze iets vinden.”

Voor Anna, student Applied Physics, zijn er te weinig onderwerpen besproken. Daarop kan ze haar keuze voor een partij niet baseren. Daarom houdt ze vast aan de partij van haar keuze. Toch blijft ze naar debatten komen, zegt ze. “Tijdens een debat hoor je een andere partij misschien dingen zeggen waar je je ook in kunt vinden. De wereld verandert, het is belangrijk om open te staan voor andere meningen en belangen.” 

“Ik had het interessanter gevonden als er een onderwerp ter sprake was gekomen waarbij de partijstandpunten wat meer uit elkaar liggen”, reageert Mink, student Human Technology Interaction. “Wonen is niet per se saai, maar iedereen is het er wel over eens is dat er meer woningen nodig zijn.”