De blauwe stoelen van de Tweede Kamer bieden plaats aan 150 volksvertegenwoordigers. Die wijzen de kiezers aanstaande woensdag aan tijdens de Tweede Kamerverkiezingen. Zij hebben keuze uit 1166 kandidaten, verdeeld over 27 partijen. 

Hierop volgt de formatie van het kabinet: de partijen praten net zo lang met elkaar tot een coalitie is gevormd met een meerderheid in de Tweede Kamer, wat neerkomt op minimaal 76 zetels. De partijen met de meeste stemmen hebben hierbij het voortouw. 

Overigens bestaat er ook zoiets als een minderheidskabinet, en op die optie zinspeelt Geert Wilders nu. In de peilingen is zijn Partij voor de Vrijheid (PVV) de grootste, maar verschillende grote partijen willen niet met hem samenwerken. 

BSA

De verkiezingen draaien in de landelijke media over thema’s als immigratie, wonen en de druk op democratische waarden. In dit artikel richten we ons specifiek op wat de partijen beloven aan studenten, hoger onderwijs en wetenschap. 

Het Hoger Onderwijs Persbureau (HOP) spitte hiertoe de verkiezingsprogramma’s van de vijftien grootste partijen door. Zo noteren drie partijen dat zij het bindend studieadvies (BSA) willen afschaffen: D66, Partij voor de Dieren (PvdD) en Volt.

Wonen is overigens ook een urgent verkiezingsthema voor studenten, want zie tegenwoordig maar eens een kamer te vinden. Daar zijn alle partijen zich van bewust: elk verkiezingsprogramma belooft extra woningen voor studenten, jongeren en/of starters. Ondanks accentverschillen – PvdD hecht aan duurzaam bouwen, BBB minder – heerst er een unanieme bouwdrift.

Banksaldo

Neem je je toekomstige banksaldo mee in je stem, dan heb je verschillende opties. Een zevental partijen belooft de studiefinanciering te verhogen: D66, DENK, Forum voor Democratie (FvD), GroenLinks-PvdA, SP en Volt. 

Dan zijn er ook partijen die juist het collegegeld willen verlagen: CDA, D66, PvdD, SGP, SP, Volt en VVD. Let op, vaak zijn er voorwaarden aan verbonden, zoals een studie in een tekortsector. Sommige partijen, zoals Volt en SP, willen vrijstelling of verlaging voor studentbestuurders die geen tijd hebben om vakken te volgen. SP wil het collegegeld op termijn zelfs helemaal schrappen. 

De VVD komt met een ‘kortstudeerbonus’ voor studenten die op tijd afstuderen. Het omgekeerde van de langstudeerboete, die BBB wil herinvoeren. VVD legt die bij de onderwijsinstellingen neer: zij betalen een vertragingsbijdrage als studenten uitlopen.

SP en Christenunie stoppen de student ten slotte wat extra’s toe via de huursubsidie: zij pleiten ervoor dat die ook gaat gelden op onzelfstandige woonruimte, zoals studentenkamers. Dat maakt het bovendien weer lucratiever om kamers te verhuren, want de huren kunnen stijgen. 

Bezuinigingen

Het was even schrikken toen het huidige, inmiddels dubbel demissionaire kabinet meer dan twee miljard euro op het onderwijs wilde bezuinigen. Het bedrag werd uiteindelijk lager, maar toch: universiteiten en hogescholen moeten de broekriem aanhalen. 

De TU/e heeft gelukkig een sleutelpositie in project Beethoven, waar miljoenen mee gemoeid zijn. Op andere universiteiten, zoals die in Twente, leidden de bezuinigingen al tot gedwongen ontslagen en opgeheven vakgroepen. 

Coalitiepartijen BBB, NSC, PVV en VVD staan nog altijd achter hun besluit, maar andere partijen willen de bezuinigingen ongedaan maken. D66, DENK, GroenLinks-PvdA, JA21 en Volt schrijven dat in hun verkiezingsprogramma. SP en PvdD zeggen dat niet letterlijk, maar willen wel fors investeren in onderwijs en onderzoek. 

Internationalisering

Internationalisering: de Brainportregio en TU/e draaien erop, maar volgens Den Haag mag het soms wel een tandje minder. BBB, Christenunie, FvD, JA21, NSC, PVV, SP en SGP pleiten daarom voor meer Nederlandstalige opleidingen. 

Andere partijen, zoals GroenLinks-PvdA en PvdD, steunen de universiteiten in hun plannen om zelf de internationalisering in goede banen te leiden.

Academische vrijheid

In de Verenigde Staten is de aanval op academische vrijheid geopend, maar hoe kijken Nederlandse partijen hiernaar? Niemand zegt ronduit ‘we gaan de vrijheid van onderzoekers inperken’, maar sommige partijen beloven wel meer sturing. 

Het CDA wil vooral investeren in onderzoek naar “de sleuteltechnologieën van de toekomst” zoals AI, groene chemie en batterijtechnologie. BBB staat volgens haar programma pal voor academische vrijheid, “maar ziet ook dat wetenschap steeds verder wordt losgezongen van de praktijk.”

Daar tegenover staan partijen die pleiten voor academische vrijheid zonder voorbehoud: D66, GroenLinks-PvdA, NSC, PvdD, SP, Volt en VVD. GroenLinks-PvdA wil de academische vrijheid zelfs beschermen in een speciale wet.

Democratie

Naast academische zijn er ook democratische waarden. Wat betreft D66, GroenLinks-PvdA, NSC, PvdD en SP moeten studenten en medewerkers via medezeggenschap meer invloed kunnen uitoefenen op de koers van hun universiteit. Daar hoort dan ook een redelijke vergoeding bij. 

NSC vermeldt als enige partij ook de belangrijke rol die de onafhankelijke pers in het hoger onderwijs vervult. Een mooie afsluiter, wat ons als Cursor-redactie betreft.

Weet jij al op wie je gaat stemmen? Hopelijk heeft dit overzicht je geholpen je keuze helder(der) te krijgen. Stemmen kan woensdag 29 oktober onder andere op de TU/e-campus, in MetaForum. Vergeet je stempas en identiteitsbewijs niet!