door

En ik vind | Kunst dient een communicatief doel

11/10/2021

In een recent interview met Cursor betreffende de aanleg van een regenboogoversteekplaats op de TU/e-campus zei de heer Colenbrander het volgende: “Kunst dient geen communicatiedoel, het is geen vehikel voor een boodschap van iets anders. [...] Kunst kan desalniettemin een inhoud hebben, maar die inhoud is in eerste instantie kunstzinnig. Dus geen agitprop”. Graag ga ik kort in op dit citaat en het daaruit volgende standpunt van de commissie.

De claim dat kunst geen communicatief doel heeft of dient te hebben, duidt op een misverstand of een zeer nauwe visie op wat kunst is. Van grotschilderingen tot Picasso’s Guernica, van Bach’s Passions tot Dylan’s Hurricane, kunst heeft te allen tijde een boodschap meegedragen, al dan niet expliciet. Dit negeren is respectloos jegens de artiest, die niet enkel creëert voor esthetische waarde, maar zeker ook om de grens van de status quo op te zoeken, sociale hervorming te behartigen en om ons als toeschouwer tot denken aan te zetten.

De artiesten die de muren van onze universiteit sieren, duiden op het belang van de boodschap in hun kunst:

  • “Bij alle uitingen van kunst, of het nu muziek, literatuur of beeldende kunst betreft, gaat het er in de eerste plaats om: een mededeling aan de buitenwereld te doen; d.w.z. een persoonlijke gedachte, een treffend idée, een innerlijke ontroering voor anderen zintuiglijk waarneembaar te maken”  [M. C. Escher]
  • “Ik vind dat mijn kunst in dienst moet staan van engagement. Kunst moet gewicht hebben. Daarom behandel ik actuele, maatschappelijke thema’s”   [Stijn Peeters]

Dan het gebruik van de term agitprop. Samengesteld uit de termen agitatie en propaganda, wordt het door de Routledge Encyclopedia of Modernism beschreven als een 'breed gebruikte term om politiek confronterend of oppositionele kunst te beschrijven'. Dit impliceert dat de oversteekplaats en de boodschap ervan door de commissie gezien worden als confronterend of oppositioneel. Dit valt slecht te rijmen met zowel de alomtegenwoordigheid van kunst met een boodschap van diversiteit in de Nederlandse samenleving, als het standpunt dat de TU/e zelf inneemt met betrekking tot diversiteit en inclusiviteit.

Kunst op onze campus draagt bij aan de esthetiek, verrijkt onze publieke ruimte en humaniseert de bebouwde ruimte – denk bijvoorbeeld aan de muurschilderingen van Herman Brood bij Helix, die een (brood)nodige dosis sex, drugs en rock ‘n’ roll bijdragen aan de afdeling Scheikundige Technologie. Maar kunst speelt een belangrijkere rol dan enkel mooi te zijn. De boodschap in de kunst activeert onze verbeelding, daagt ons uit en stimuleert het gezamenlijke bewustzijn. Onszelf beperken tot kunst zonder boodschap is de campus beperken tot een ruimte zonder betekenis.

Ik spoor de commissie aan om haar standpunt te herzien, zo niet wat betreft de oversteekplaats, dan tenminste wat betreft kunst als geheel.

Deel dit artikel