“In mijn onderzoek probeer ik manieren te vinden om lichaamsbeweging leuker te maken voor tieners; dat is het kortetermijndoel. Het uiteindelijke doel is tieners motiveren om fysiek actief te zijn en een gezonde levensstijl te behouden, hun hele leven lang”, zegt Yudan Ma. “Het gaat niet om het trainen van toekomstige topsporters. We willen ze vooral actief laten meedoen, zodat ze later fysiek actieve volwassenen worden.”

Ze benadrukt dat het gebrek aan beweging bij tieners een wereldwijd probleem is. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie voldoet 81 procent van de elf- tot zeventienjarigen niet aan de aanbevolen beweegrichtlijnen. Een belangrijke oorzaak is het veelvuldig gebruik van digitale technologie, die flink afleidt. “Tegenwoordig blijven jongeren vaak liever thuis; ze gamen of zitten op hun telefoon”, legt Ma uit. Een ander doel van haar onderzoek is het bevorderen van sociale interactie en het verbeteren van motorische vaardigheden.

Gymzaal als laboratorium

Voor haar onderzoek onderzocht Ma hoe gymlessen leuker gemaakt kunnen worden voor tieners. “We kozen hiervoor omdat gym de meest toegankelijke omgeving is waar alle jongeren veilig kunnen bewegen onder begeleiding van een docent en tegelijkertijd interactie hebben met klasgenoten”, legt ze uit. “Ik richt me ook specifiek op tieners, omdat deze periode cruciaal is. Onderzoek laat zien dat het activiteitenniveau in deze jaren vaak bepaalt hoe actief iemand later in het leven blijft.”

Ma komt oorspronkelijk uit China en wist weinig over de manier waarop gymlessen in Nederland verlopen. “Ik begon met het contacteren van lokale middelbare scholen en ging daarna vooral observeren hoe leerlingen bewegen en spelen tijdens de lessen.” Ze zag enkele verschillen tussen de Chinese en de Nederlandse aanpak. “In China ligt de focus veel meer op fysieke prestaties en resultaten, zoals wie als eerste over de finish komt of de beste tijd neerzet. Hier gaat het meer om individuele vooruitgang over een bepaalde periode. Het draait om hoeveel je bent verbeterd ten opzichte van waar je begon, in plaats van directe competitie met klasgenoten.” Haar onderzoek stemde ze specifiek af op het Nederlandse schoolsysteem en werkte daarbij nauw samen met gymdocenten om aan te sluiten bij leerdoelen en de behoeften van leerlingen.

Er is ook een samenwerkingsmodus, waarin een groep spelers samen een zwerm vogels aanstuurt. “Als iemand te hoog vliegt, moet die persoon even wat rustiger aan doen. De groep moet dus samen een strategie bedenken. Omdat ze een gemeenschappelijk doel hebben, letten ze op elkaars gedrag en overleggen ze met elkaar.” Ma ontdekte dat zowel de coöperatieve als de competitieve modus de sociale interactie en leercompetentie versterkten. De coöperatieve modus bevorderde bovendien plezier en teamwerk, terwijl de competitieve modus vooral het vermogen om intensieve inspanning te reguleren verbeterde.

Verschillende oplossingen

Het is lastig om in zo’n korte periode te meten of tieners echt beter worden in bewegen en hun conditie verbeteren met deze spellen. “Motorische vaardigheden ontwikkelen kost nu eenmaal tijd, dus daar zouden we een langlopend onderzoek voor nodig hebben”, zegt Ma. Toch laat haar onderzoek volgens haar duidelijk zien hoe technologie kan helpen om jongeren meer bij gym te betrekken. De twee systemen in haar proefschrift zijn voorbeelden, geen kant-en-klare oplossingen.

“Maar ik geloof wel dat ze laten zien welke richting en mogelijkheden de moeite waard zijn om verder te onderzoeken.” Ze wijst erop dat er al veel technologie is voor sportactiviteiten voor volwassenen, zoals workout-apps en smartwatches, maar dat er weinig op tieners en gymlessen is afgestemd. “Ik hoop dat we in de toekomst een heel ecosysteem van oplossingen kunnen ontwikkelen, zodat docenten kunnen kiezen wat past bij hun groep en leerdoelen. Via de sensoren kunnen ze bovendien waardevolle data verzamelen en zo bijhouden hoe elke leerling zich ontwikkelt.”

Een slimme aanpak

Ma’s onderzoek laat zien dat je met speelse game-elementen – zoals geluidjes en interactieve feedback die jongeren kennen van hun telefoon – bewegen weer leuk kunt maken. “Als we kunnen inspelen op wat hen digitaal motiveert en dat vertalen naar beweging en gezonde gewoonten, kunnen we jongeren helpen actief te blijven, hun vaardigheden te verbeteren en gymles op een nieuwe manier leuk te maken”, zegt ze. Haar werk laat een slimme aanpak zien: kijk wat tieners leuk vinden en gebruik dat in hun voordeel, zodat technologie geen afleiding vormt, maar juist een middel wordt om een actieve levensstijl en gezondheid te stimuleren.